Dit jaar bestaat de Van Cappellen Stichting 120 jaar. Ruchtbaarheid geeft de stichting er niet aan; ze houdt zich op de achtergrond bezig met haar doelstellingen.

Ondertussen zegde de stichting in 2014 bijna 4,5 ton toe aan ondersteuning van sociaalculturele doelen in en rond Capelle aan den IJssel. Dit jaar gaat de beurs nog verder open, meldt het summiere financiële verslag van de stichting.

De omvang van het vermogen dat het echtpaar Nolen-van Cappellen heeft nagelaten, is een streng bewaakt geheim. Net als het huidige restant. „Maar het geld is nog lang niet op”, weet historica Nelleke Manneke (59).

In opdracht van de stichting schreef zij in 2004 ”De geschiedenis van de Van Capellen Stichting. Van behoeftige bejaarde naar algemene belangen”.

De stichting gaf het boek uit ten bate van de restauratie van het intussen vervallen Van Cappellenhuis. Met de bouw hiervan was de stichting in 1898 immers begonnen met het verwezenlijken van de door haar erflaters gekoesterde wens: ”een ouden mannen- en vrouwenhuis” in het IJsseldorp.

Allerarmsten

Sinds 1973 had het gebouw deze functie verloren. Maar eind 19e eeuw betekende de bouw ervan een ongekende uitkomst voor de allerarmste oudjes in het toen nog kleine Capelle.

Zelf zijn Anna Maria van Cappellen en haar man Johannes Nolen ten tijde van de bouw al overleden. Op jonge leeftijd, weet Manneke. „Anna Maria had als kind al een slechte gezondheid. Ze woonde toen samen met haar vader op een herenboerderij, waar nu het Van Cappellenhuis staat. Maar ’s zomers verbleef ze vaak in Katwijk aan Zee.” Haar moeder heeft ze dan al verloren.

Aan geld heeft het kind geen gebrek. Ze komt uit een familie van vermogende herenboeren die een grote rol spelen in het bestuur van het dorpje. Dat blijkt ook uit de familienaam.

Kinderloos

In 1891 trouwt de 30-jarige Anna Maria met de notaris Johannes Nolen (1847). Hij komt uit een welvarende Capelse artsenfamilie. Maar het kapitaal dat zijn vrouw meebrengt is heel wat groter, met huizen, boerderijen, landerijen, obligaties en contanten.

Helaas blijft Anna Maria tobben met haar gezondheid. Rond hun huwelijk is al duidelijk dat ze niet lang meer te leven heeft en kinderloos zal blijven.

Samen met haar man besluit ze haar vermogen te besteden aan een tehuis voor behoeftige bejaarden. Manneke: „In die tijd bestond de AOW nog niet. Als kinderen hun ouders niet konden onderhouden, zorgde dat voor veel leed.”

Op haar 32e overlijdt Anna Maria, anderhalf jaar na hun trouwdag. In 1895 volgt haar man haar: vanuit hun woning aan het Haringvliet in Rotterdam loopt hij het water in en verdrinkt.

In datzelfde jaar nog komen de regenten van de Van Cappellen Stichting voor het eerst bijeen. Met de nalatenschap bekostigen zij het Van Cappellenhuis. Het biedt plaats aan zeven oude mannen en zeven oude vrouwen.

Voorwaarden

Gegadigden moeten wel aan voorwaarden voldoen. Manneke: „Ze moesten bijvoorbeeld ”oud” zijn, dat betekende toen ”versleten”. Iemand van 45 jaar kon daar al onder vallen.” Hiernaast moeten ze onder meer van onbesproken gedrag zijn, en van hervormde of gereformeerde signatuur. „Tot rond 1950 gingen alle bewoners ’s zondags naar de hervormde dorpskerk, tegenover het tehuis.”

Na de sluiting in 1973 –het tehuis voldoet niet meer aan de eisen, en wordt verkocht – verruimt de stichting haar doelstellingen. Voortaan steunt ze, naast behoeftige bejaarden, ook andere sociale, culturele en algemene belangen in Capelle, Nieuwerkerk en Krimpen aan den IJssel; vanaf 1998 ook die van alle inwoners.