De Evangelische Hogeschool (EH) in Amersfoort wil christelijke jongeren toerusten om staande te blijven in een wereld met allerlei opvattingen en theorieën (RD 22-9). Dat is een prachtige doelstelling, maar wat zijn de beste methoden om dit doel te bereiken?

Deze week is er een symposium met sprekers die menen dat het accepteren van de evolutietheorie samen kan gaan met het geloof in God als Schepper van de hemel en de aarde. Het symposium is ook georganiseerd vanuit de zorg dat er jongeren tijdens hun studie van hun geloof afvallen.

Verademing

Volgens mevrouw Van Dijk was elke christen in de tijd van de oprichting van de EH overtuigd van de opvatting dat de wereld in 6 keer 24 uur geschapen is. Deze weergave doet echter geen recht aan de omstandigheden waarin de oprichters van de EH verkeerden. Er waren toen veel discussies over dit punt en steeds meer christenen in Nederland probeerden hun geloof in de Bijbel te combineren met de acceptatie van de evolutietheorie.

Tegen die achtergrond is in 1974 de Stichting tot Bevordering van Bijbelgetrouwe Wetenschap opgericht. In de grondslag van de stichting staat: „In deze Heilige Schrift openbaart God zijn scheppend en verlossend handelen van begin der wereld tot aan de voleinding. De schepping in zes dagen, de zondeval en de zondvloed over de hele aarde zijn historische gegevens waarmee gerekend moet worden in de wetenschap.” Zoals gebruikelijk worden in grondslagen vooral zaken genoemd die omstreden zijn. Vanwege de verschuivende opvattingen kozen de opstellers bewust voor het formuleren van drie kenmerkende zaken uit het boek Genesis.

Zelf studeerde ik in de jaren zeventig theologie aan de Rijksuniversiteit te Leiden. Het was een vrijzinnige omgeving en voor zover bekend, accepteerden alle hoogleraren daar de evolutietheorie. De docenten Oude Testament en Hebreeuws vonden de pogingen om evolutie en Genesis met elkaar te verbinden belachelijk. Het waren gewoon twee totaal verschillende visies. Wij moeten geloof hechten aan de wetenschappelijke stand van zaken, en niet aan de mythische weergave in Genesis, zo redeneerden zij. In die omstandigheden vond ik het een verademing om het blad Bijbel en wetenschap van de EH te lezen. Hier vond tenminste doordenking plaats van de uitgangspunten en consequenties van het wetenschappelijke denken. Vanuit verwantschap met die doelstelling ben ik ook tien jaar lang docent op de EH geweest.

Consequenties

Mijn zorg bij het genoemde symposium is dat de uitgangspunten van het huidige wetenschappelijke denken onvoldoende onderzocht worden. Het lijkt erop dat wij de huidige natuurkunde en biologie moeten accepteren als ‘feit’. Tevens moeten we de Bijbel anders interpreteren dan gedurende de hele kerkgeschiedenis gedaan is. Er is hier sprake van een eenzijdigheid die niet past bij de EH.

Terecht schrijft mevrouw Van Dijk dat er studenten komen vanuit allerlei richtingen. Mijn pleidooi is: neem hen allen serieus! Bespreek kritisch de vooronderstellingen van de bètawetenschappen, en accepteer die niet te snel. Bovendien: bespreek de grote consequenties van het aanvaarden van de evolutietheorie voor de uitleg van de Bijbel. Tientallen passages moeten immers aangepast worden om ze kloppend te maken. In plaats van een enkel mensenpaar moeten er veel meer geweest zijn. Zaken als de aanwezigheid van het kwade, het lijden en de dood in de wereld moeten anders uitgelegd worden. De zondvloed moet plaatselijk zijn geweest, omdat andere soorten mensen ook overleefden. Noach kan niet meer de stamvader van de hele latere mensheid zijn. De uitleg van de woorden van Jesaja over vrederijk, en uitspraken van de Heere Jezus en de apostelen moeten aangepast worden. Ook Romeinen 8 over het lijden en de zinloosheid („ijdelheid”) van de schepping vereist een nieuwe uitleg. De klassieke visie op het Schriftgezag moet opgegeven worden wanneer alle consequenties getrokken worden. Kortom, de prijs die betaald wordt voor de integratie van de twee uiteenlopende werkelijkheden is erg groot. Elders ben ik daarop uitvoeriger ingegaan.

Signaal

De EH heeft in de begintijd veel contact gehad met creationistische wetenschappers. Sommige theorieën in die kring bleken geen stand te houden en zijn inmiddels vervangen door betere. Dat is eigen aan de wetenschap en zeker aan alternatieven die ontwikkeld worden. Laten ook die theorieën besproken en getoetst worden.

Met het huidige symposium zendt de EH een verkeerd signaal uit. Het signaal dat de grondslagen van de natuurkunde en de biologie niet meer bestudeerd behoeven te worden, omdat die algemeen aanvaard zijn. Het signaal dat de Bijbel anders gelezen moet worden, zonder dat duidelijk wordt wat precies de consequenties zijn. Tevens het signaal dat er afstand genomen wordt van de eigen grondslag.

De EH wil studenten toerusten om christen te zijn in deze wereld. Prachtig, maar dan hoop ik dat ze de goede methoden aangereikt krijgen. Natuurlijk hoort daarbij dat ze kennisnemen van de opvattingen van Cees Dekker en andere theïstische evolutionisten. Dat dient dan wel te gebeuren in een kritische reflectie met een eerlijke bespreking van de voor- en nadelen.

Een symposium waarop slechts één benadering aan kinderen doorgegeven wordt, past niet bij de doelstelling van de EH. De oorsprong en doelstelling van de hogeschool vragen op zijn minst om een vervolg waarin de consequenties doordacht worden. Alleen zo kunnen we christelijke studenten echt voorbereiden op de universiteit en de maatschappij.

Overigens ben ik wel blij met een Twitterbericht van mevrouw Van Dijk. Daarin reageert ze op mijn opmerkingen in het RD van dinsdag. Ze stelt graag het gebouw van de EH beschikbaar voor een tweede congres over schepping en evolutie. Bemoedigend!

De auteur is als oudtestamenticus verbonden aan de Christelijke Hogeschool te Ede en de Evangelische Theologische Faculteit te Leuven.