In zijn memoires stelt Lundestad dat de prijs niet zozeer was bedoeld als een beloning voor geleverde diensten. Het was een aanmoediging. Als aantredend Amerikaans president had Obama opgeroepen tot een wereld zonder kernwapens.

Al direct na de toekenning van de prijs in 2009 waren er negatieve reacties. Ze werd gezien als een statement tegen oud-president Bush. Bovendien zou ze de speelruimte van Obama in de komende jaren alleen maar beperken.

„Achteraf kun je zeggen dat het maar gedeeltelijk is gelukt om Obama een handje te helpen”, zo citeren media uit het boek van Lundestad. „We dachten dat de toekenning van de prijs Obama zou versterken, maar dat effect is niet gebleken.”

Het gebeurt maar weinig dat oud-leden van het Nobel­comité zich zo openlijk uitlaten over genomen beslissingen. En, eerlijk gezegd, de toekenning aan Obama vroeg altijd nog om nadere uitleg.

Obama had inderdaad een stip op de horizon gezet. Rond het 60-jarig jubileum van de NAVO hield hij een toespraak waarin hij pleitte voor een wereld zonder kernwapens. Wie zou daar nu niet voor zijn? Misschien zouden wel direct álle wapens de wereld uit kunnen.

Of Obama het erom deed of niet, maar zijn toespraak werd opgevat als een daadwerkelijk beleidsprogramma. Hij was gekozen met de slagzin ”Yes, we can”, en werd door grote delen van de wereld verwelkomd als een almachtige verlosser. Hij zou dingen kunnen die anderen niet vermogen. Het Nobel­comité, dat uitdrukkelijk wortelt in een idealistische vredestraditie, was daar blijkbaar gevoelig voor. Deze president verdiende steun.

In deze gebroken wereld is het jammer genoeg zo dat vrede alleen met een krachtige hand kan worden beschermd. De Amerikaanse president Theodore Roosevelt (1901-1909) zei dat geweldloosheid alleen onder gewapende bescherming kan bestaan. Dit is een stuk realisme waarmee ook een idealistisch Nobelcomité moet rekenen.

Obama zelf weet dit ook. Net als zijn voorgangers heeft hij ruimhartig gebruikgemaakt van de diensten van het Amerikaanse leger. In zijn tijd kwamen de onbemande vliegtuigen (drones) op. Hij heeft ervoor gekozen die voluit te gebruiken voor aanvallen in Pakistan en Afghanistan.

Het is nog altijd de vraag wat Obama (en ook het Nobelcomité) voor ogen stond. Zolang het aantal landen met kernwapens groeit (denk aan Noord-Korea en Iran), is het vasthouden aan kernwapens aan Amerikaanse zijde een grotere garantie op vrede dan het opruimen ervan.

Het valt te prijzen dat presidenten goede bedoelingen hebben. Maar wereldleiders moeten wel blijven rekenen met de kwade bedoelingen van anderen. Het kan daarom geen kwaad een prijs uit te reiken aan hen die vrede met krachtige hand beschermen.