Commentaar: Eerlijk delen
Een feestbegroting, dat moest de Miljoenennota 2016 van het kabinet-Rutte II worden. En dat ís hij in de ogen van VVD en PvdA ook geworden. Lastenverlichting voor nagenoeg iedereen. Dat is toch een feestje waard? De vlag kan uit.
Oh ja? Wie wat dieper in de cijfers duikt, komt tot een andere conclusie, namelijk dat de taart op dit feestje wel erg oneerlijk verdeeld wordt. Dat zien we al meteen als we kijken naar de CPB-doorrekeningen van de koopkrachtcijfers. Dit instituut concludeert dat alleenstaande ouders met een minimumloon –en het zij hun gegund!– er in koopkracht maar liefst 23 procent op vooruitgaan. Een AOW-echtpaar daarentegen met een klein pensioen moet 8 procent aan koopkracht inleveren.
Een tweede voorbeeld van onevenwichtigheid en onrechtvaardigheid. Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) komt na doorrekening van de begrotingscijfers tot de slotsom dat alleenverdieners met twee kinderen en een inkomen van 50.000 euro 0,4 procent aan koopkracht verliezen. Tweeverdieners daarentegen met een gezamenlijk inkomen van 55.000 euro zien hun koopkracht juist met 3,7 procent stijgen.
Nu zou de coalitie hierop kunnen antwoorden dat koopkrachtplaatjes nu eenmaal altijd ingewikkeld zijn en dat je als kabinet nooit iederéén kunt pleasen. En dat het ene jaar deze groep een beetje pech heeft en het andere jaar die.
Maar dat verweer snijdt geen hout. Wat we, met name in het voorbeeld van het Nibud, zien gebeuren, sluit immers naadloos aan bij een al langer lopende trend. Opeenvolgende coalities lieten de achterliggende jaren de inkomenspositie van kostwinners verslechteren in vergelijking met die van tweeverdieners. Samen met ons oneerlijke belastingsysteem, dat tweeverdieners royaal bevoordeelt boven eenverdieners, leidt dat inmiddels tot onaanvaardbare en niet te rechtvaardigen verschillen tussen de twee genoemde groepen.
Wat zich hier wreekt, is een gebrek aan politieke wil om deze schromelijke onrechtvaardigheid in ons belasting- en inkomstensysteem onder ogen te zien en –al zou het maar stapsgewijs gebeuren– uit de wereld te helpen.
Wreekt zich hier het feit dat CU en SGP dit keer niet bij de begrotingsonderhandelingen betrokken waren? Hmm, ook vorig jaar hebben zij op dit punt niet veel bereikt. Hoe dit ook zij, achter hun afwezigheid kunnen de coalitiepartijen zich niet verschuilen. „De overheid heeft een voorbeeldfunctie bij het uitdragen van gedeelde waarden”, sprak onze koning gisteren namens het kabinet in de Ridderzaal. Maar dan is het toch hoogst merkwaardig als de coalitiepartijen VVD en PvdA in het regeringsbeleid voor 2016 zelf hun eigen waarden op sommige beleidsterreinen aan hun laars lappen? Want waar blijven de liberalen met de door hen bejubelde keuzevrijheid, als de partners van kostwinners steeds meer gedwongen lijken te worden de arbeidsmarkt op te gaan? En waar blijven de sociaaldemocraten met hun veel geprezen eerlijk-delen-ideaal, als sommige groepen burgers van de 5 miljard lastenverlichting uitbundig, en sommige groepen helemaal niet profiteren?