Een feestbegroting? Slob snapt enerzijds goed dat het kabinet-Rutte II zijn Miljoenennota 2016 graag zó de wereld instuurt.„Maar mijn aanduiding zou het niet zijn. Toen de Kamer een halfjaar geleden met de regering sprak over het mislukken van het belastingplan en over de 5 miljard euro aan lasten­verlichting die eraan zat te komen, hebben we als ChristenUnie duidelijk gesteld: de insteek van het kabinet, namelijk dat dit geld voornamelijk teruggesluisd moet worden naar werkend Nederland, vinden wij niet goed. Natuurlijk, we moeten de economie stimuleren, ook in het licht van de nog altijd hoge werkloosheid van rond de 600.000 mensen. Maar er is meer dan alleen werk. Die boodschap heeft het kabinet zich niet eigen gemaakt, stel ik na het lezen van de Miljoenennota met teleur­stelling vast.”

Waar blijkt dat uit?

„Het kabinet heeft weinig tot geen begrip voor gezinnen waarin ouders er niet voor kiezen om allebei de arbeidsmarkt op te gaan. Want wat doet deze regering? Zij stopt 250 miljoen euro extra in de kinderopvang, en ouders die beiden betaald werk verrichten, krijgen allerlei extraatjes. Vaders en moeders die er voor kiezen dat een van hen thuis blijft om voor hun jonge kinderen te zorgen, kunnen daar niet bij komen. Heel veel koopkrachtverbeteringen zijn exclusief bestemd voor twee werkende ouders.

Hier zie ik weer die oude neo­liberale reflex om met financiële maatregelen te pogen mensen de arbeidsmarkt op te krijgen. Terwijl een overheid het toch zeer zou moeten waarderen als burgers de keuze maken om zelf hun kinderen op te voeden en er voor hen te zijn. Helaas krijgen zulke ouders van dit kabinet niet de beloning die ze verdienen.”

Hoe zou het wél moeten?

„In de tegenbegroting die wij morgen tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen presenteren, nemen wij andere maatregelen. Wij willen de algemene heffingskorting opnieuw invoeren, dat wil zeggen voor gezinnen met kinderen jonger dan zes jaar. En wij stoppen geen geld in de kinderopvang, maar in het kindgebonden budget, waardoor ook ouders met een wat smallere beurs en meerdere kinderen van dit extraatje kunnen meeprofiteren en keuzevrijheid hebben.

Verder stimuleren wij, in tegenstelling tot het kabinet, de mantel­zorg. Als ik om mij heen kijk, zie ik overal mensen die iets voor anderen willen betekenen. Maar de regering speelt daar, ondanks het ideaal van de participatie­samenleving, nauwelijks op in. In onze tegenbegroting trekken wij voor mantelzorg extra geld uit, dat we vervolgens via de WMO besteden. Bovendien doen wij iets extra’s voor ouders die zorg dragen voor een of meer gehandicapte kinderen.”

Veel uit de Miljoenennota is al uitgelekt. Vielen u in het níét-uitgelekte deel zaken positief of juist negatief op?

„Dat lekken is een Haagse ziekte, die helaas steeds meer om zich heen grijpt. Daarbij is het opvallend dat gewoonlijk alleen het goede nieuws uitlekt, en het slechte niet. In dit licht heeft het me wel wat ontzet dat de begroting van Veiligheid en Justitie zó’n rommeltje is. Er wordt op dit departement weinig geïnvesteerd en er zitten, zo te zien, in de begroting ongedekte rekeningen. Minister Van der Steur heeft in de begrotings­besprekingen duidelijk het nakijken gehad. En dat in een tijd waarin er qua veiligheid juist zo veel van ons gevraagd wordt. Denk aan de terreur van IS en de terugkerende jihadisten. Dan moet je bijvoorbeeld die politie-cao gewoon goed regelen.

Nee, het kabinet laat het, als het om onze nationale veiligheid gaat, verschrikkelijk afweten. Het mag dan extra geld stoppen in Defensie, dat is bij lange na niet genoeg om de krater te dichten die er jaren geleden al in is geslagen. Daarom zetten wij er in onze tegenbegroting een kop bovenop.

Een laatste punt wat me erg tegenviel, is de aanpak van het vluchtelingenvraagstuk. Ongetwijfeld gaat het enorme probleem van de huidige vluchtelingenstromen ook in de algemene beschouwingen weer een grote rol spelen. En dan vind ik het zeer merkwaardig dat het kabinet enerzijds zo hamert op het verbeteren van opvang in de regio, waardoor mensen ervan weerhouden zouden kunnen worden om naar Europa te vluchten, maar daar in de Miljoenennota helemaal niet in investeert. Dat moet gerepareerd worden, en wij doen daar voorstellen voor.

Eerlijk gezegd hebben wij de indruk dat er op allerlei hiermee samenhangende terreinen, zoals ontwikkelingssamenwerking, nóg verder wordt bezuinigd. Dat is natuurlijk een gemiste kans. Zoals het ook zeer te betreuren valt dat, met het oog op het beheer van Gods schepping, de voorgenomen introductie van een kolen­belasting niet doorgaat. Ik zal me daar morgen tegen verzetten, en hoop daarbij op steun van de vrienden van SGP en CDA.”

Was u, net als vorig jaar, niet graag bij de begrotingsbesprekingen aanwezig geweest?

„Nee. Vorig jaar moesten we het wel zo doen. Maar het schuurde natuurlijk wel een beetje om als C-3 telkens maar weer die draaideur bij Financiën binnen te gaan. Mensen hebben trouwens soms ten onrechte het idee dat we het jarenlang zo gedaan hebben. Terwijl het maar één keer is voorgekomen dat we als drie oppositiepartijen intensief bij de totstandkoming van de Miljoenen­nota zijn betrokken.

Hoe dan ook, we zijn nu weer terug bij de situatie van twee jaar geleden, en dat voelt voor mij niet verkeerd: het kabinet stuurt een begroting naar de Kamer en wij reageren daarop met een tegenbegroting, een waarin we –in dit geval– ruim 3 miljard miljoen euro anders besteden dan het kabinet doet.”

U bent weer terug bij de situatie van 2013, maar toch is alles heel anders…

„Twee jaar geleden moesten we 6 miljard bezuinigen, nu kan het kabinet voor 5 miljard lasten verlichten. Dat is een enorm verschil. De coalitie voelt zich daardoor nu ongetwijfeld prettiger en zekerder.

Toch zou ik ze een waarschuwing willen geven, namelijk om niet overmoedig te worden. In een tijd waarin er zulke immense vraagstukken bestaan, die ook lang niet allemaal materieel van aard zijn, is het voor een regering ongelooflijk belangrijk om zich niet te isoleren van de rest van de politiek, maar om steeds een breed draagvlak te zoeken. Een kabinet dat zich opsluit in coalitieafspraken, zo van: dit hebben wij onderling afgesproken en daar kan niets meer aan veranderd worden, want zo hebben we onze politieke verschillen nu eenmaal gepacifieerd, dat loopt grote risico’s.”

Hoe bestrijd je plannen van de coalitie?

Het is voor oppositiefracties altijd weer een dilemma: hoe bestrijden we tijdens de algemene beschouwingen de plannen van het kabinet? Dienen we een heuse tegenbegroting in of niet? Soms kiezen fracties ervoor dat niet te doen: het is zó veel werk, en het kabinet keurt het resultaat van al die inspanningen soms nauwelijks een blik waardig. Maar het nadeel van geen tegenbegroting hebben, is groter: de coalitie hoont dergelijke oppositiefracties weg. „Haha, u bent zo kritisch op onze Miljoenennota, maar u hebt helemaal geen uitgewerkt alternatief. De beste stuurlui staan weer eens aan wal!”

Vandaar dat er ook morgen weer vele tegenbegrotingen ingediend zullen worden, waaronder die van de CU, die haar alternatief voor het kabinetsbeleid tot in de puntjes heeft uitgewerkt.