De chaos in Duitsland is groot. Zo kwamen alleen al afgelopen weekend 20.000 vluchtelingen aan op het station van München. Minister van Binnenlandse Zaken Thomas de Maizière (CSU) vergeleek de crisis qua omvang met de hereniging tussen Oost- en West-Duitsland. En dat is een „nationale opgave”, volgens bondskanselier Merkel (CDU). „Het gaat ons lukken.”

Om de ergste problemen aan te pakken is er geld nodig, en daar vergaderden de coalitiepartners in de nacht van zondag op maandag zes uur lang over. Om halftwee gingen de partijleiders tevreden huiswaarts. De christendemocratische CDU en CSU en de sociaaldemocratische SPD vonden dat ze een „hoopvol en realistisch” pakket maatregelen hadden samengesteld.

Parkeerplekken

Toch blijft het daarbij vooral bij goede hoop en is er nog veel ongewis. Zes miljard euro trekt de Duitse regering komend jaar uit om het proces voor de asielaanvragen te versnellen en de integratie te verbeteren. Vanuit het hele land klinkt de kritiek dat de maatregelen ontoereikend zijn.

De helft van het geld wordt verdeeld onder deelstaten en gemeenten om de uitkeringen voor asielzoekers die mogen blijven, te betalen. Maar de gemeenten zeggen veel meer geld nodig te hebben om alle extra kosten te kunnen dekken. Ook is nog onduidelijk uit welke potjes het geld precies moet komen. Een beslissing hierover valt pas op 24 september, wanneer de deelstaten samen met de federale staat een speciale vluchtelingentop houden.

Het akkoord draagt de titel ”Integratie verbeteren”. Daarbij gaat het vooral om taallessen en andere cursussen om asielzoekers te begeleiden naar werk. Maar er wordt met geen woord gerept over de tienduizenden kinderen en jongeren die met hun ouders naar Duitsland zijn gekomen. Er staat wel dat ze zo snel mogelijk naar school moeten, maar critici zeggen dat de huidige structuren hier onvoldoende op zijn berekend. Bovendien zijn er duizenden extra leraren en peuterleidsters nodig om de kinderen, die over het algemeen geen Duits spreken, op te vangen.

Veel vluchtelingen worden nu opgevangen in tentenkampen omdat de aanmeldcentra overvol zijn. Daar moet voor de winter een oplossing voor worden gevonden. Op dit moment is nog niet te overzien of de deelstaten dat voor elkaar krijgen. Ook hier staat de bureaucratie vaak een pragmatische oplossing in de weg door strenge brandvoorschriften. Of de weinig realistische eis dat er voldoende parkeerplaatsen aanwezig zijn, terwijl de asielzoekers over het algemeen niet over auto’s beschikken. Hierover sprak bondskanselier Merkel al de wens uit om snel een „onbureaucratische oplossing” te zoeken.

Aanzuigende werking

Een ander heikel punt is dat bijna de helft van de asielzoekers afkomstig is van de Balkan. Zij worden voor 90 procent teruggestuurd, maar krijgen de paar maanden dat ze in afwachting zijn van hun oordeel gratis onderdak, voedsel, kleding, een beetje zakgeld en ze kunnen naar de dokter. Iets wat voor veel mensen uit landen zoals Kosovo, Albanië en Montenegro –waar een zeer hoge werkeloosheid is– een welkome aanvulling is.

Vooral de Beierse CSU is dit een doorn in het oog. Zij vindt dat het huidige asielbeleid een te grote aanzuigende werking heeft op deze Balkanlanden en wil dit tegengaan door bijvoorbeeld het zakgeld zo veel mogelijk te vervangen door tegoedbonnen. Andere partijen zien weinig heil in dit voorstel, omdat het weer extra bureaucratie in het leven zou roepen. Bovendien lijkt er geen meerderheid voor dit voorstel in de Duitse Eerste Kamer, de Bondsraad.

Het debat doorklieft Duitsland. Aan de ene kant steken rechtsradicalen asielzoekerscentra in brand, daartegenover staan de talloze initiatieven van vrijwilligers en kerken die daar ingrijpen waar de overheid overvraagd wordt. Zolang de overheid de chaos niet onder controle krijgt, zal de tegenstelling zich alleen maar scherper aftekenen.