De Syrische vluchtelingen komen ter sprake op het symposium van het Centrum voor Bijbelonderzoek, uitgever van de Studiebijbel, zaterdagmorgen in Veenendaal. Aanleiding tot het symposium, met als thema ”De actuele boodschap van het Oude Testament”, is het verschijnen van het twaalfde en laatste deel van de Studiebijbel Oude Testament.

Op het symposium geven drie auteurs een impressie van wat het werk aan de Studiebijbel voor hen heeft betekend. „Gods Woord wordt rijker voor je als je de achtergrond kent”, aldus Gijs de Bree, voorganger van een baptistengemeente in Kampen. Voor de Studiebijbel schreef hij onder meer de uitleg van de profeet Nahum.

Vanuit zijn kerkelijke achtergrond heeft De Bree een beeld meegekregen van een God „Die lief en aardig is en goed voor iedereen”, vertelt hij. Bij de profeten komt hij een andere God tegen. Nahum zegt herhaaldelijk dat de Heere een wrekende God is.

Nahum profeteert tegen het Assyrische rijk ten tijde van koning Assurbanipal, legt de Bree uit. Deze vorst liet zich afbeelden als een onoverwinnelijke leeuwenjager of als een verscheurende leeuw. De baptistenvoorganger leest Nahum 2:11-13 voor. God draait hier de rollen om. Híj is de leeuwenjager Die de Assyrische leeuw zal doden.

De Bree: „Wat een bemoediging voor mensen die uit Syrië worden weggejaagd! Het Oude Testament is springlevend. God kan in Zijn wraak heel persoonlijk worden. Dat is geen bemoediging als je vóór IS strijdt, wel als je voor hen moet vluchten.”

Apostelen

„Je kunt geen bladzijde van het Nieuwe Testament begrijpen als je niet thuis bent in het Oude Testament”, zo verwoordt drs. Marco Rotman een van de lessen die hij heeft geleerd gedurende de 23 jaar dat hij meeschreef aan de Studiebijbel. „Paulus vertelt niets nieuws. Hij leest de profeten vanuit de overtuiging dat ze vervuld zijn in Jezus Christus en wat dit betekent voor de tijd waarin wij leven.”

Hoe de apostelen het Oude Testament lezen: daarover gaat de lezing van drs. Gijs van den Brink, redacteur van het eerste uur van de Studiebijbel. De uitleg van de apostelen lijkt in veel opzichten op de joodse uitleg van het Oude Testament, aldus Van den Brink. Voor beiden is de Bijbel door God Zelf geschreven. Ze gebruiken soms ook dezelfde methodes, zoals het aanhalen van meerdere citaten als Schriftbewijs en het redeneren van klein naar groot („meer dan Salomo is hier.”)

Het cruciale verschil tussen de apostolische en joodse Schriftuitleg is dat de apostelen het Oude Testament lezen vanuit de overtuiging dat het vervuld is in Jezus de Messias. Zoals Paulus het zegt in Romeinen 10:4: Christus (de Messias) is het (eind)doel van de wet.

„Strikt gesproken hebben de apostelen geen methode van uitleg, maar inzicht in de vervulling van de beloften”, aldus Van den Brink. Vandaar zijn voorstel om Bijbeluitleg anders te definiëren, zodat de toepassing hier ook onder valt. Net zoals de apostelen kunnen christenen in deze tijd het Woord van God profetisch verstaan, al is dat altijd ten dele.

Rijke inhoud

Prof. dr. M. J. Paul, redacteur van de Studiebijbel Oude Testament, spreekt over ”Het belang van het Oude Testament voor de christelijke gemeente”. Dat heel het Oude Testament relevant is voor de kerk, is zowel vroeger als vandaag niet vanzelfsprekend. Al in de 2e eeuw schoof de ketter Marcion het Oude Testament aan de kant. De grote liberale Duitse theoloog Adolf von Harnack deed honderd jaar geleden hetzelfde. Een standpunt waar de nazi’s gretig op voortborduurden.

Door de culturele en historische afstand vinden veel christenen het lastig om te ontdekken wat het Oude Testament voor hen te betekenen heeft. Veel verder dan het lezen van Genesis-Exodus, Samuël-Koningen en de Psalmen komen ze dan ook niet. „Een canon in de canon, niet officieel, maar wel in de praktijk.”

Op deze manier blijft veel van de „rijke inhoud” van het Oude Testament liggen, aldus prof. Paul. Het Oude Testament, dat tenslotte driekwart van de Bijbel beslaat, heeft veel te zeggen over Wie God is, over Zijn weg met mensen, de aarde en de maatschappij, economie en politiek, de volle breedte van menselijke ervaringen en beloften en profetieën over de toekomst van Israël en de volken.

Vragen en knelpunten blijven er altijd rond het Oude Testament, besluit de hoogleraar. „Maar met ingespannen en luisterend lezen verdwijnen veel problemen. We lezen het Oude Testament in samenspraak met andere christenen en biddend om de leiding van de Heilige Geest. Zo zullen de hoofdzaken zeker duidelijk worden.”