Koning Willem-Alexander opende vrijdagmiddag in Noordwijk aan Zee het Museum Engeland­vaarders. Het was de kroon op ruim vier jaar voorbereidingen onder leiding van oud-Engelandvaarder E. A. Jonker (95).

Toepasselijker kunnen namen in dit verband niet zijn: bij Hotel van Oranje aan de Koningin Wilhelmina Boulevard rijdt bus La Victoire –de overwinning– van Koninklijke Beuk voor. Hij zal de koning, prins Pieter-Christiaan –inwoner van Noordwijk–, twee Engelandvaarders en genodigden naar het museum vervoeren.

Heel symbolisch behoren tot de achterblijvers in het hotel –vanwege ruimtegebrek volgen ze de opening via een videoverbinding– twee mannen van wie de oversteek mislukte. Tijdens de oorlog werden er 130 pogingen gedaan om naar Engeland over te steken. Daarvan slaagden er slechts 30. Tal van Engelandvaarders kwamen om in de golven; een aantal van hen is nooit teruggevonden. Het staat allemaal op de tekstpanelen in het museum.

Voor de keuze

Eddie Jonker vertrok in juli 1943 met zijn maats vanuit het Haringvliet. Na een barre tocht van vijf dagen arriveerden ze in Engeland. Jonker werd vlieginstructeur bij de RAF. Nu staat hij –gebogen, maar kraakhelder– achter de microfoon om het hoe en waarom van zijn museum toe te lichten. „Het staat dicht bij de plek waar in juli 1940 de eerste drie Engelandvaarders per kano vertrokken.”

Het museum houdt jongeren voor wat ze in alle omstandig­heden nodig hebben, zegt Jonker: „Initiatief, moed, doorzettingsvermogen. We dagen jongeren uit keuzes te maken en confronteren hen prompt met de gevolgen ervan.”

En verder vertelt het museum gewoon een verhaal dat niet verloren mag gaan. „Twee derde van de vijftienjarigen krijgt geen geschiedenisonderwijs meer, maar er is weleens gezegd: Wie het heden beoordeelt, moet over voldoende verleden beschikken.”

Museum Engelandvaarders is ook een eerbetoon aan de jongens die het niet haalden, zegt Jonker ontroerd. Er was een vijfluik voor nodig om hun namen te tonen.

Jonker onthult de herdenkingsmunt, met Wilhelmina’s woorden als inscriptie: „Gij zijt de schakel tussen hen die thuisbleven en mij.” De vorstin-in-ballingschap nodigde de Engelandvaarders op de thee. Burgemeester Rijpstra toont beelden van het gastenboek van de koningin waarin elk van hen zijn handtekening zette.

Volharding

Regen geselt de paraplu’s waaronder Wilhelmina’s achterkleinzoon samen met de hoogbejaarde Jonker naar de bunkeringang stapt. Beiden trekken aan een touw; dat van de koning scheurt los. Met enige moeite wordt dan toch het oranje doek voor de museumnaam verwijderd. De oude munitiebunker, gebouwd door de Duitsers en tot voor kort in gebruik bij het Atlantikwall Museum Noordwijk, vertelt voortaan het verhaal van de heldenmoed van degenen die vanonder de Duitse laars ontsnapten. Ruim 1700 mensen slaagden erin Engeland te bereiken. Met ”mazzel en volharding”, althans volgens een kop op een van de informatie­panelen.

Het museum toont een verhoorkamer, want eenmaal overzee werden de Nederlanders duchtig ondervraagd, totdat de Britten ervan overtuigd waren geen spionnen binnengehaald te hebben.