De premiers van Polen, Tsjechië, Slowakije en Hongarije willen dat elke lidstaat zelf kan bepalen hoeveel asielzoekers er worden opgevangen. De leiders van die landen kwamen vrijdag in Praag bijeen. In een gezamenlijke verklaring riepen zij op tot betere bewaking van de grenzen en de komst van centra in zwaar getroffen Europese landen. Vluchtelingen moeten zich daar kunnen laten registreren.

Door de opstelling van de vier landen dreigt juist datgene waar Frans Timmermans eerder op vrijdag voor waarschuwde. De vicevoorzitter van de EC sprak op het Griekse eiland Kos van „een moment van waarheid in de Europese geschiedenis”. Timmermans drong aan op solidariteit. „Laten we ervoor zorgen dat de negatieve effecten van deze asielcrisis niet op de schouders komen van een paar landen, een paar eilanden.”

De EC lanceert woensdag nieuwe voorstellen voor de verdeling van de vluchtelingen. De drie landen die momenteel het meest worden geconfronteerd met het probleem, Hongarije, Griekenland en Italië, moeten daarmee worden ontlast. Jean-Claude Juncker, de voorzitter van de EC, zei dat Brussel 120.000 vluchtelingen wil herverdelen.

Minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders zei na overleg in Luxemburg dat Nederland bij de „kopgroep” van landen hoort die voorstander zijn van de herverdeling. Hij riep op tot actie en vindt dat landen ervoor moeten zorgen dat opgevangen vluchtelingen niet ongecontroleerd verder kunnen reizen.

Inmiddels heeft ook Groot-Brittannië zich geroerd. Premier David Cameron was in eerste instantie terughoudend met de opvang van Syrische vluchtelingen, maar kondigde vrijdag aan „duizenden” vluchtelingen meer op te willen vangen. Ook wordt er 100 miljoen pond (136 miljoen euro) extra uitgegeven voor de opvang van Syriërs in eigen land en Turkije, Libanon en Jordanië.

De roep tot ruimhartiger opvang van vluchtelingen groeide na de publicatie van een foto van het driejarige Syrische jongetje Aylan Kurdi dat levenloos in de branding op een Turks strand lag. Hij is vrijdag met zijn broertje en moeder in de Syrische stad Kobani begraven.