De kiesraad oordeelde dat er onvoldoende handtekeningen waren ingezameld om het uitschrijven van een volksraadpleging te rechtvaardigen. De grondwet bepaalt dat ten minste eenvijfde deel van het electoraat een oproep voor het uitschrijven van een referendum moet steunen. De oppositiepartijen van het land, die president Chavez onder meer beschuldigen van wanbestuur en het schenden van de democratische normen, hadden eind vorig jaar ruim een miljoen meer dan de 2,4 miljoen benodigde handtekeningen ingezameld.

De electorale autoriteiten concludeerden evenwel dat zeker 1,1 miljoen adhesiebetuigingen waarschijnlijk niet voldoen aan de wettelijke voorschriften. De betrokken kiezers krijgen later deze maand de gelegenheid om op enkele speciaal hiertoe ingerichte stembureaus persoonlijk opheldering te komen verschaffen. De kiesraad besloot ongeveer 140.000 handtekeningen direct af te keuren.

Inmiddels heeft Venezuela’s ambassadeur bij de Verenigde Naties, de carrièrediplomaat Milos Alcalay, ontslag genomen, omdat hij naar eigen zeggen niet langer de standpunten kan uitdragen van een regering die dictatoriale neigingen vertoont. „President Chavez stuurt aan op de confrontatie en schroomt daarbij niet de grondregels van ons politieke bestel met voeten te treden”, aldus de ex-ambassadeur, die ruim drie decennia zijn land vertegenwoordigde op verschillende plaatsen in de wereld.

Venezuela’s afgezant in Washington, Bernardo Alvarez, deed vrijdag een beroep op de Verenigde Staten om „een coup door de oppositie” te verijdelen. „Het zou ons welkom zijn wanneer de Amerikaanse regering duidelijk te kennen gaf elke verstoring van de constitutionele orde in Venezuela te zullen veroordelen”, aldus Alvarez, die zijn collega bij de VN op minder diplomatieke manier bestempelde als „verward en misschien zelfs ook hypocriet.” Eerder deze week beschuldigde president Chavez de Amerikaanse regering van het aanmoedigen van de protesten door de oppositie. In een redevoering noemde Chavez zijn ambtgenoot in Washington „een onderkruipseltje” en dreigde hij met het stopzetten van de Venezolaanse olieleveranties aan de Verenigde Staten.

Bij de rellen die volgden op de aankondiging van de nationale kiesraad sloeg de massaal op de been gebrachte politie zeker 350 demonstranten in de boeien. Bij de ongeregeldheden kwamen zeven mensen om het leven. In het stadje Machique verloor de plaatselijke afgezant van de Democratische Actiepartij (AD), de 50-jarige Eva Carrizo, bij een protestmanifestatie het leven na te zijn getroffen door een kogel afgevuurd door troepen van de Nationale Garde.

In een poging om met enig machtsvertoon de rust te herstellen en te bewaren, patrouilleert het leger in het centrum van de hoofdstad met pantserwagens. Her en der waren door betogers barricades van brandende auto’s, banden, boomstronken en oude ijskasten opgeworpen. Met wegversperringen hadden de betogers ook verschillende belangrijke verkeersaders afgegrendeld, waardoor enorme verkeersopstoppingen ontstonden. Bewoners van flatgebouwen aan de rand van de stad maakten ondertussen hun ongenoegen kenbaar door luidruchtig met potten en pannen te rammelen. Met fluitjes toegeruste buurtwachters waarschuwden de mensen voor de komst van de politie, opdat zij zich tijdig uit de voeten konden maken.

De meeste protesten deden zich voor in de meer elegante middenklassenwijken van Oost-Caracas. In de armenbuurten aan de westkant van de metropool, waar Chavez nog kan rekenen op wat meer steun onder de bevolking, was het iets rustiger, hoewel zich ook hier volksopstootjes voordeden.

Volgens vice-president José Vicente Rangel bewijzen de gewelddadige protesten van de afgelopen dagen dat de oppositiegroeperingen geen enkele waarde hechten aan de openbare orde. „Wanneer deze lieden hun zin niet meteen krijgen, slaan zij de boel aan gruzelementen”, aldus de bewindsman, die in alle toonaarden ontkende dat de politie betogers zou hebben mishandeld.

Zowel de regering als de oppositie heeft reeds eerder laten merken een confrontatie niet uit de weg te gaan. Begin vorig jaar verlamden oppositiepartijen en vakbonden gedurende bijna drie maanden het land met een algemene staking. Die ongekend lange werkonderbreking is er mede de oorzaak van dat Venezuela vorig jaar zijn nationale inkomen met 9,2 procent zag slinken.

Opnieuw dreigen de vakbonden met een staking voor onbepaalde tijd wanneer het referendum over het al of niet aanblijven van president Chavez uitblijft. Oppositieleider Antonio Ledezma liet weten een treffen met de regering niet uit de weg te zullen gaan. „Wij hadden een duidelijke afspraak met president Chavez: het opbreken van de staking in ruil voor de mogelijkheid de kiezers van het land te raadplegen over zijn aanblijven. Het staatshoofd heeft zijn woord gebroken. De kiesraad is niet onpartijdig, zoals het hoort, maar zit vol met Chavez’ vriendjes. Met het besluit van de kiesraad geeft de president te kennen zich niet langer aan onze overeenkomst gebonden te voelen. Wij kunnen daardoor niet anders dan ons hiertegen verzetten”, aldus Ledezma.

De oppositieleider verklaarde bij de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) zijn beklag te zullen doen over de dictatoriale gedragingen van de Venezolaanse president. „Het is tijd dat de wereld kennisneemt van hetgeen er in ons land gebeurt”, zo vindt Ledezma.

De Inter Amerikaanse Mensenrechtencommissie, onderdeel van de OAS, drong er vrijdag bij de regering in Caracas alvast op aan de kieswet te eerbiedigen en geen maatregelen te nemen of toe te staan die de democratische orde in gevaar kunnen brengen. De commissie vroeg voorts om de spoedige vrijlating van gedetineerde betogers.

Volgens zegsman Jesus Torrealba, van de zogeheten Democratische Coördinatie -de overkoepelende organisatie van de anti-Chavez-beweging- staat Venezuela aan de vooravond van „een explosie.” De woordvoerder verklaarde dat de oppositiepartijen president Chavez niet langer kunnen vertrouwen als gesprekspartner en dat het staatshoofd er thans rekening mee moet houden dat hem hetzelfde lot wacht als zijn voormalige Haïtiaanse collega, Aristide, die na protesten de wijk moest nemen. Torrealba benadrukte dat de manifestaties van dit weekeinde een vreedzaam karakter dragen en de organisatoren alles in het werk stellen om botsingen met politie en leger te voorkomen.