Vereniging Hebreeuws houdt studiedag rond 25-jarig bestaan
LEIDEN. „Hebreeuws is een taal met een lange en rijke geschiedenis. Er wordt al meer dan 3000 jaar Hebreeuws gebruikt. Hebreeuws is de cultuurtaal van het Jodendom en ligt daarmee ten grondslag aan de westerse beschaving en het christendom.”
Dr. M. L. Folmer is voorzitter van de Vereniging tot bevordering van kennis van Hebreeuws. De vereniging bestaat 25 jaar. Maandag wordt er aan de Theologische Universiteit Apeldoorn een studiemiddag gehouden die in het teken staat van recente ontwikkelingen in het onderzoek en onderwijs van het Bijbelse Hebreeuws.
De Vereniging Hebreeuws is een ontmoetingsplaats en platform voor mensen die met elkaar de liefde voor het Hebreeuws delen, voor de uitwisseling van kennis, informatie en inspiratie. Het doel van de vereniging is volgens de statuten „de kennis van Hebreeuws in het Nederlandse taalgebied te bevorderen.”
„Gij zijt die man”
Het Hebreeuws kent verschillende taalfasen, vertelt Folmer, universitair docent Hebreeuws aan de Vrije Universiteit in Amsterdam (godgeleerdheid) en universitair docent Aramees aan de Universiteit Leiden (oude culturen van de mediterrane wereld). „Het heeft een lange ontwikkeling doorgemaakt en is niet uniform. We onderscheiden het Bijbels Hebreeuws (ook wel klassiek Hebreeuws genaamd), het rabbijns Hebreeuws, het middeleeuws Hebreeuws en het modern Hebreeuws (Ivriet). De Tenach, het Oude Testament, is een imposant boek, maar het biedt maar een bescheiden venster op de reikwijdte van de oudste taalfase van het Hebreeuws. Om de taal van het Oude Testament goed te begrijpen, hebben we andere bronnen nodig. Gelukkig kennen we steeds meer buiten-Bijbelse bronnen die ons daarbij helpen, zoals Hebreeuwse inscripties uit bijvoorbeeld Jeruzalem.”
In het Oude Testament komen we Hebreeuws vooral tegen als literaire taal, zoals in de Bijbelboeken Genesis, Samuël en Koningen, zegt Folmer. „De grammatica van het Bijbels Hebreeuws is complex en zijn vocabulaire zeer rijk. In het Bijbels Hebreeuws worden de zaken vaak kernachtig verwoord. In het Nederlands zijn meestal meer woorden nodig om weer te geven wat de Hebreeuwse tekst wil zeggen. Als Nathan in 2 Samuël 12 koning David beschuldigt vanwege zijn zonde met Bathséba, zegt de profeet: ’attā hā’īsh. In het Nederlands zijn tweemaal zo veel woorden nodig om dat weer te geven: „Gij zijt die man.”
Het Oude Testament volledig doorgronden zonder enige kennis van de Hebreeuwse taal kan „absoluut niet”, zegt Folmer stellig. „Er zitten zo veel woordspelingen in de Hebreeuwse tekst. De betekenisnuances worden pas echt helder als je de grondtekst leest.”
De geschiedenissen in het Oude Testament zijn vaak heel compact geschreven, je moet soms tussen de regels door lezen om te begrijpen wat er wordt bedoeld. Als voorbeeld noemt Folmer Genesis 22. Abraham wordt geroepen zijn zoon Izak te offeren. „Als lezer krijg je weinig informatie. Vader en zoon maken een lange tocht van drie dagen. Onderweg wordt er nauwelijks gesproken. De indruk ontstaat dat Abraham een man van weinig woorden was. Dat spreekt tot de verbeelding. Je wilt als lezer dingen weten die niet worden verteld. Waarom wil God een rechtschapen man als Abraham zo op de proef stellen? Er blijft veel informatie achterwege, waardoor je tussen de regels door moet lezen.”
De Vereniging Hebreeuws is geen elitair gezelschap, stelt Folmer. De –levensbeschouwelijk neutrale– vereniging is bedoeld voor „iedereen die van Hebreeuws houdt, voor vakmensen, studenten en amateurs, voor Joden en christenen.”
