Hoe erg is het dat zo veel kerken leeglopen? Heel erg! Althans, dat zou je denken als je de christelijke media een beetje volgt. Geregeld kom je er dramatische verhalen tegen over kerkverlating. En ook de schuldvraag. Wat doen we fout? Valt het dramatische lot voor de kerk nog te keren?

Bij het denken over secularisatie liggen er allerlei misverstanden en misconcepties op de loer. Bijvoorbeeld de gedachte ”hoe groter, hoe beter”. Is dat altijd zo?

De Heere Jezus ziet dat anders, zo lijkt het. Tijdens Zijn omwandeling op aarde deed Hij niet echt Zijn best om zo veel mogelijk mensen achter Zich aan te krijgen. Hij probeerde eerder de massa af te schrikken. Bijvoorbeeld door een preek te houden vol harde woorden (Joh. 6:60) waardoor een groot deel van zijn toehoorders afdruipt. De paar mensen die zijn blijven staan, vraagt Hij: „Willen jullie ook niet weggaan?”

Door religieuze leiders publiekelijk uit te maken voor „witgepleisterde graven” (en erger) ondermijnde hij het religieus gezag van Zijn dagen. Zo werkte Hij secularisatie juist in de hand, zou je zeggen.

Massahysterie

Steeds weer maakt Christus duidelijk dat Hij oog heeft voor de enkeling. Hij wil geen beroering aan de oppervlakte, geen emotioneel gedoe of massahysterie, maar harten bereiken. Honderd schapen laat Hij achter om dat ene schaap te zoeken. En al is er maar één sterveling die nieuw leven vindt, dan is het feest in de hemel.

Volle kerken hoeven niet te duiden op Gods zegen. Als veel mensen in je omgeving naar de kerk gaan, is de kans groot dat je meegaat uit gewoonte. Door de secularisatie is het aantal gewoontechristenen ongetwijfeld flink afgenomen, en dat is winst. Er is minder nepchristendom voorhanden om het egoïsme, de leegheid en die vieze drek in je hart mee te camoufleren. En die goede oude christelijke tijd, heeft die eigenlijk wel ooit bestaan? Christenen zijn altijd pelgrims geweest, onderweg naar een beter vaderland.

Hartbewaking

Natuurlijk blijft het een groot drama dat zo weinig mensen in ons land Christus kennen. Maar weeklagen over secularisatie heeft weinig zin.

Wat wel zin heeft? Voorkomen dat de secularisatie toeslaat in je eigen hart. „Van alles waarover je waakt, waak vooral over je hart, het is de bron van je leven”, leert Salomo.

Secularisatie is in de eerste plaats iets wat je eigen hart bedreigt. Het sluipt er heel makkelijk in, zo’n houding van zelfingenomenheid, gebedsloosheid en eigenlijk-red-ik-het-prima-zelf. We blijven niet automatisch vrij van ongeloof en de wereldgeesten. Van dag tot dag moet ons geloof vernieuwd en verfrist worden, anders treedt het bederf in en is er geen vrucht.

Er is nog een voordeel verbonden aan het feit dat het christendom in Nederland op een uitgebluste vulkaan lijkt: het voorkomt dat we zelfvoldaan worden. Op eigen kracht komen we er niet, dat is nu wel duidelijk. Ook beseffen we heel goed dat iedere poging tot het oplappen van de kerk gedoemd is te mislukken. Menselijke programma’s en formules kunnen geen leven brengen. Wat we nodig hebben is de beademing van Christus Zelf.

De auteur is hoofdredacteur van De Oogst, het maandblad van stichting Tot Heil des Volks. Dit artikel verscheen eerder op de opiniesite habakuk.nu.