Maandagmiddag stond zeugenhouder Willy Wolfkamp uit het Overijsselse Haarle met een paar collega’s op de stoep bij vleesconcern Vion in Boxtel, dat in Nederland de meeste varkens slacht. Wolfkamp, vrijdag gebombardeerd tot woordvoerder van een die avond opgerichte actiegroep van ontevreden varkenshouders, kwam praten over de dramatisch lage prijzen die de boeren voor hun dieren krijgen. Het gesprek kwam er. „Wij praten regelmatig met onze leveranciers”, aldus een woordvoerster van Vion, die verder geen commentaar wil geven.

Wolfkamp liet maandagavond weten dat Vion de boeren geen concrete toezeggingen heeft gedaan. „Natuurlijk hoopten we op extra geld. Maar bij de slachterijen valt weinig te halen, dat is ons wel duidelijk geworden. We gaan nu naar de supermarkten toe. De retail maakt forse marges op ons varkensvlees. In eerste instantie vragen we om een gesprek maar als het nodig is komen er acties.”

Opgestapt

Wolfkamp stapte tien dagen geleden op als regionaal voorzitter van de Nederlandse Vakbond Varkenshouders (NVV), omdat die brancheorganisatie –in 1994 opgericht door de legendarische boerenactieleider Wien van den Brink– vooralsnog geen actie wil voeren. De nieuwe groep wil dat juist wel. „Als het nodig is moet je met de vuist op tafel slaan”, aldus Wolfkamp. Tegenover vakblad Boerderij noemde hij distributiecentra, slachterijen, supermarkten en het ministerie van Economische Zaken als potentiële doelwitten van acties.

De vergadering vrijdagavond was bijeengeroepen door varkenshandelaar Jan de Koning uit Lunteren. Nederlandse varkenshouders produceren volgens De Koning momenteel onder de kostprijs. „Dat houdt niemand vol”, zei hij tegen Boerderij. Eric Douma, waarnemend voorzitter van de vakgroep varkenshouderij van boerenorganisatie LTO Nederland, bevestigt dat desgevraagd. Volgens Douma staan de Nederlandse boeren daarbij door extra regelgeving in ons land ook nog eens op achterstand bij boeren in de omringende landen. „Onze kostprijs ligt zeker 20 cent per kilo varkensvlees hoger.”

De prijs die vleesvarkenshouders ontvangen voor hun dieren zijn de afgelopen maanden dramatisch gedaald. De zogeheten verwachtingsprijs voor vleesvarkens, opgemaakt door de beurscommissie van veehandelarenbond Vee&Logistiek Nederland, staat voor deze week op 1,29 euro per kilo geslacht gewicht. In dezelfde week vorig jaar stond de verwachtingsprijs op 1,57 euro, in 2013 op 1,80 euro. LTO vindt het, evenals NVV, te vroeg voor acties. De organisaties willen eerst in gesprek met staatssecretaris Dijksma (Economische Zaken) en hebben haar daartoe een uitnodiging gestuurd.

De varkenshouders willen onder meer in gesprek over stimuleringsmaatregelen voor de export. Ook willen ze dat de overheid maatregelen neemt om de productiekosten in Nederland te reduceren, om zo de concurrentiepositie te stimuleren. Volgens de boeren gelden in Nederland aanvullende wettelijke eisen op het gebied van milieu en dierenwelzijn die verder gaan dan de Europese eisen.

Rusland

Door de Russische handelsboycot van westerse landbouwproducten –en eerder al een importstop voor varkensvlees vanwege enkele uitbraken van Afrikaanse varkenspest in de EU– is de prijs voor varkensvlees fors onder druk komen te staan. Rusland is de belangrijkste markt voor zogeheten vette delen van het varken, legt LTO-bestuurder Douma uit. „We proberen wel in andere landen een markt aan te boren, maar dat kost tijd en geld.”

Tot verbijstering van NVV en LTO heeft de EU de subsidieaanvraag voor de promotie van Nederlands varkensvlees afgewezen. De twee organisaties willen dat Dijksma druk uitoefent op Brussel om de aanvraag alsnog goed te keuren, of anders dat de Nederlandse overheid financieel bijspringt.

Varkenshouders hebben in het recente verleden geen relatief goed jaar gehad waardoor ze over weinig financiële buffers beschikken. NVV-voorzitter Ingrid Jansen sprak tegenover het ANP van een „structureel probleem” omdat al jaren sprake is van een onevenredige verdeling van de marges in de varkensvleesketen. Een campagne zou consumenten er meer bewust van moeten maken dat er een prijskaartje hangt aan duurzaam geproduceerd voedsel.

Franse boeren voerden de afgelopen weken harde acties en kregen daarop steun toegezegd van de Franse regering. De Franse varkensprijs wordt nu kunstmatig op minimaal 1,40 euro per kilo gehouden, maar die afspraak wankelt. De belangrijkste kopers blijven uit protest weg omdat ze elders in Europa –lees Nederland, Duitsland, België en Denemarken– goedkoper aan varkens kunnen komen. Omdat de handelaren de varkens niet meer afnemen, zitten de Franse boeren met de handen in het haar. Alleen in Bretagne staan al zo’n 60.000 varkens op stal die al afgeleverd hadden moeten zijn, meldde de NOS maandag.

China

Het Financieele Dagblad meldde vanmorgen dat China massaal Europees varkensvlees importeert. De binnenlandse productie in het land is gedaald, terwijl China, met 20 procent van de wereld­bevolking, meer dan de helft van de wereldwijde consumptie van varkensvlees voor zijn rekening neemt. Een analist van de Rabobank in Hongkong zegt in de krant dat hij verwacht dat de Chinese import dit jaar zal stijgen naar bijna 2 miljoen ton, tegen ruim 1 miljoen ton in 2014.

Op 7 september vindt in Brussel een crisisbijeenkomst plaats van de Europese Landbouw- en Visserijraad. Tijdens deze bijeenkomst zal onder meer de situatie van de Europese varkenshouderij centraal staan. LTO en NVV willen graag voor die datum met staatssecretaris Dijksma in conclaaf.

Bedrijfsinkomen

Sectoreconoom Frank Rijkers van ABN AMRO zei maandag in de Telegraaf dat het bedrijfsinkomen van de Nederlandse varkensboeren vorig jaar met 70 procent op jaarbasis is teruggelopen. Sociaaleconomisch onderzoeksinstituut LEI verwacht dat dit jaar meer varkenshouders hun bedrijf zullen beëindigen dan ooit.

Dat de toestand dramatisch is, wil actieleider Wolfkamp onderstrepen aan de hand van zijn eigen resultaten. „Ik heb een bedrijf met 600 zeugen en lever per jaar 18.000 biggen af. De afgelopen twaalf maanden waren mijn inkomsten 270.000 euro lager dan de twaalf maanden daarvoor. Ik draai nu zwaar verlies.”

De landbouwwoordvoerders van CDA en VVD zeiden maandag tegen Boerderij dat Dijksma de morele plicht heeft om de varkenshouderij tegemoet te komen.