In 1660 had de prinses van haar man Johan Georg II van Anhalt-Dessau als weduwgift wat landgoederen gekregen, waaronder Oranienbaum. Het stadje is een voorbeeld van Hollandse barok. Er is sprake van een symmetrisch aangelegd stratenplan en een centraal gelegen marktplein. Daarbij ligt een 28 hectare groot stadspark.

Het wapen van Oranienbaum is een Oranjeboom met negen sinaasappels, die de negen kinderen van Henriëtte Catharina vertegenwoordigen. Vanaf 1683 werd hier gewerkt aan de bouw van het slot Oranienbaum. Henriëtte Catharina trok hiervoor Nederlandse architecten en handwerkslieden aan.

Oranienbaum is een voor Duitsland uniek barok ensemble dat deel uitmaakt van het Dessau-Wörlitzer-Tuinenrijk en opgenomen is op de Werelderfgoedlijst van de Unesco. Het Oranjeslot is na vijftig jaar voor het eerst voor het publiek toegankelijk en in de komende jaren wordt het slot in oude glorie hersteld. Een reden te meer voor koningin Beatrix om een kijkje te gaan nemen in het Oranjeslot en het stadje Oranienbaum. Het komt trouwens goed uit, want de Koningin hoeft er geen omweg voor te maken. Zij is namelijk dinsdag en woensdag officieel op bezoek in Duitsland.

Om nog even in de Oraniensfeer te blijven: Oranienbaum moet niet worden verward met Oranienburg. Dit is een stad in de Mark Brandenburg, niet ver van Berlijn, en gesticht door Louise Henriëtte van Oranje (1627-1667). Zij was de oudste dochter van prins Frederik Hendrik en trouwde in 1646 met keurvorst Frederik Willem van Brandenburg.

Van haar echtgenoot kreeg Louise in 1650 het verwaarloosde landgoed Bötsow in de buurt van Berlijn als geschenk. Ze liet er geheel in Hollandse stijl een slot bouwen met grote boomgaarden, moes-, bloemen- en siertuinen, inclusief fonteinen en vijvers. De ontwerper van dit geheel was Johan Gregor Memhardt uit Linz, aan de Donau, een in de Nederlanden opgeleide architect. Ook voor Oranienburg kwamen de bouwlui en kunstenaars uit de Nederlanden.

Louise Henriëtte liet ook het stadje bouwen. In 1657 verrezen drie huizen in Hollandse stijl, alsof het niet op kon, in 1659 een nieuwe kerktoren en in 1663 een weeshuis (het eerste van Duitsland). De Oranjetelg bevorderde de trek naar het achtergebleven gebied in dit deel van Duitsland. Haar zoon keurvorst Frederik III liet het slot flink uitbreiden. Daardoor behoorde Oranienburg rond 1700 tot de mooist gemeubileerde kastelen van Brandenburg-Pruisen.

Ten slotte hebben we nog Oranienhof en Oranienstein. Oranienhof is een landgoed bij Bad Kreuznach, van Maria van Oranje. Deze Oranjeprinses was de jongste dochter van Frederik Hendrik. Zij trouwde in 1666 met de paltsgraaf van Simmern. Ook hier gaf de echtgenoot zijn vrouw iets cadeau in de vorm van een onroerend goed: het in verval geraakte augustinessenklooster St.-Peter bij Bad Kreuznach. Maria vond dat absoluut geen probleem. Ze ging voortvarend aan de slag en liet er een gebouw met de naam Oranienhof verrijzen. De kinderloos gebleven Maria verbleef graag op Oranienhof en vermaakte het in 1688 bij haar dood aan haar opperstalmeester Kolb von Wartenberg. Jammer genoeg was het gebouw aan het begin van de 19e eeuw weer even vervallen als in de periode voor Maria van Oranje. Het werd met de grond gelijkgemaakt.

Met Oranienstein liep het anders af. Dit barokslot bij Dietz an der Lahn werd tussen 1671 en 1684 gebouwd als weduwezetel voor vorstin-regentes Albertine Agnes. De uit Frankrijk afkomstige Nederlandse hofarchitect Daniël Marot was de ontwerper ervan, zoals hij dat ook van Paleis Het Loo was. Dit slot, dat meer een paleis is, herbergde vanaf 1707 maar liefst zes Nassau-prinsessen met hun moeder. De moeder was Amalia van Anhalt-Dessau, sinds 1696 weduwe van Hendrik Casimir II van Nassau. Zij had één zoon, Johan Willem Friso, en zeven dochters. Amalia erfde Oranienstein van haar schoonmoeder Albertine Agnes, ook wel Marijke Meu genoemd. Ze trok zich hier terug met haar zeven dochters. Dochter Sophia Hedwig huwde, maar kwam na een scheiding weer bij haar moeder wonen. Isabella Charlotte, waagde ook de grote stap, maar de overige dochters bleven ongehuwd: Henriëtte Albertina, Maria Amalia, Johanna Agnes, Louise Leopoldina en Henriëtte Casimira.

Ze leefden allen op grote voet, met geld van hun enige broer, gestimuleerd door het riante voorbeeld van hun pracht en praal minnende moeder. Daarom werd Oranienstein bij Dietz an der Lahn wellicht een van de mooiste paleizen van ”Oranien” Duitsland. Amalia had zo groots geleefd dat de schulden bij haar dood in 1726 immens waren. De dochters konden het niet meer bolwerken en verkochten hun droomplaats aan hun neef Willem IV.

Het einde van het liedje was dat Oranienstein in 1751 werd geërfd door Willem V, waarna het jarenlang leeg en onbewoond bleef. In 1815 ging het definitief voor de Oranje-Nassaus verloren toen koning Willem I zijn Nassause bezittingen afstond in ruil voor ’Luxemburg’ - maar dat is een verhaal apart.

Agenda

Prins Johan Friso wordt per 1 maart directeur bij TNO Space in Delft. Hij krijgt een eigen werkterrein, naast de andere directeur, dr. ir. Gerard J. Blaauw.

Koningin Beatrix brengt 2 en 3 maart, op uitnodiging van bondspresident Rau, een officieel bezoek aan de Bondsrepubliek Duitsland. Na aankomst in Berlijn heeft de Koningin een ontmoeting met de bondspresident. In de middag brengt ze een bezoek aan de Rijksdag. Later op de dag verricht de Koningin de officiële opening van het nieuwe ambassadegebouw, een ontwerp van de architect Rem Koolhaas. Na een ontmoeting met bondskanselier Schröder bezoekt de Koningin de deelstaat Sachsen-Anhalt. Hier brengt ze onder meer, als beschermvrouwe van het restauratieproject, een bezoek aan het slot Oranienbaum.

Prins Willem-Alexander opent donderdag 4 maart het nieuwe multifunctionele ontvangstgebouw ”Deltaplaza” van Themapark Waterland Neeltje Jans in Zeeland. Het vorige ontvangstgebouw werd in augustus 2002 door brand verwoest.