De Iraanse christin Sara Akhavan Fard bracht ruim een maand door in de beruchte Evin-gevangenis in Teheran. Tientallen andere christenen zitten er nog steeds vast; sommigen al jaren.

Op een dag kwam een van de bewakers naar haar cel en zei: „Sara, sta op, je moet met ons mee.” „Mijn zus Leila, die in dezelfde ruimte zat, vroeg: „Waar neem je Sara mee naartoe?” De bewaker lachte: „We gaan haar doden.” Ik was bang. Ik kleedde me om en volgde de bewaker. Toen begreep ik dat het niet waar was. Ik werd uit de gevangenis gelaten. Ze vertelden deze leugen om meer druk op Leila te zetten.”

Sara Akhavan Fard doet haar verhaal in een recent rapport van de Britse All Party Parliamentary Group, een organisatie die zich inzet voor vrijheid van religie en geloof. Daaruit blijkt dat de vervolging van christenen in Iran onverminderd groot is. Dit ondanks meerdere toezeggingen van president Rohani om de godsdienstvrijheid in zijn land te verbeteren.

Tientallen christenen zitten in het strengislamitische land achter de tralies vanwege hun geloof. Schattingen lopen uiteen van 49 (Verenigde Naties) tot 92 (All Party Parliamentary Group). De VN houden de officiële aantallen van de Iraanse overheid aan.

En die aantallen zijn nog maar het topje van de ijsberg, vermoedt Arend Pleysier van Open Doors Nederland. „Het is moeilijk om informatie over Iran te verifiëren. Veel arrestaties blijven geheim, omdat de overheid ze niet registreert. Ook christenen hebben er niet altijd belang bij hun zaak openbaar te maken.”

Noord-Korea

Open Doors schat het aantal christenen in Iran op 450.000 (Iran telt 75 miljoen inwoners). Van hen hebben er naar schatting 370.000 een moslimachtergrond. Op de ranglijst christenvervolging van de organisatie staat Iran op de zevende plaats. Vorig jaar was dat plaats negen.

Iran staat het christendom officieel toe. In de praktijk geldt deze vrijheid echter alleen voor de oriëntaals orthodoxe kerken, Grieks- en Russisch-orthodoxe kerken, oosters-katholieke kerken en enkele kleine protestantse denominaties, zoals een aantal anglicaanse parochies, presbyteriaanse kerken en de zevendedagsadventisten.

Ex-moslims die zijn overgegaan tot het christendom lopen gevaar als ze een geregistreerde kerk bezoeken. Op afvalligheid van de islam staat een lange gevangenisstraf. Daarom komen ze in het geheim samen in huiskerken. Deze ondergrondse kerken en gemeenten die actief contact zoeken met islamitische Iraniërs zijn door de overheid verboden.

De overheid houdt leiders en gemeenteleden van huiskerken goed in de gaten. De geheime dienst luistert christenen af en controleert hun e-mails. Pleysier: „Iran beschikt over een zeer goede veiligheidsdienst, vergelijkbaar met die van Noord-Korea.”

Sara Akhavan Fard in het rapport: „Het eerste jaar na mijn vrijlating was erg zwaar, omdat politieagenten constant ons huis in de gaten hielden. Ze luisterden onze telefoon af. Als we weggingen, konden we hen dicht bij ons huis zien staan.”

Mishandeld

Autoriteiten doen regelmatig invallen bij christenen, arresteren hen en nemen hun spullen in beslag. Een 12-jarig meisje verhaalt in het rapport hoe agenten tijdens een inval alles verzamelden, inclusief de computer. „Voor ze weggingen, namen ze me mee in een kamer. „Waar zijn de boeken die je familie uitdeelt?” riepen ze. Ze vroegen me of ik christen was. Ik zei dat ik het was. Toen sloegen ze me en zeiden: „Je had geen recht om christen te worden.””

Vooral ex-moslims krijgen het zwaar te verduren. Ze verdwijnen soms wekenlang zonder dat iemand iets van hen hoort. Vorig jaar verbleven zeker 69 christenen ten minste 24 uur in de gevangenis, aldus een VN-rapport dat in maart uitkwam.

De situatie in de gevangenis in Iran is zwaar, beschrijven de onderzoekers. „Christenen worden mishandeld. Fysiek, maar vooral psychologisch. Om druk uit te oefenen op de gevangenen vertellen bewakers dat hun geliefden ziek zijn, dat echtgenotes ontrouw zijn of dat hun ouders in de gevangenis zitten.”

Voor hun betrokkenheid bij huiskerken kunnen christenen gevangenisstraffen krijgen van één tot acht jaar. Een rechter veroordeelde in mei achttien christenen tot in totaal 23 jaar cel vanwege evangelisatieactiviteiten en het houden van kerkdiensten. De voorganger Farshid Fathi (zie kader) moet een jaar extra zitten voor het bezit van alcohol in de gevangenis. Hoewel de alcohol op een andere afdeling werd gevonden, wezen de bewakers Fathi als schuldige aan.

Hoewel de omstandigheden moeilijk zijn, gebeuren er ook mooie dingen in de gevangenis, vertelt Pleysier. „Een gevangenismedewerker haalde een kerkleidster ’s nachts uit haar cel en vroeg haar om voor hem te bidden. Na diverse gesprekken met haar kwam hij tot geloof. Ze heeft nog steeds contact met de man. Hij wil graag evangelist worden. Zijn vrouw is inmiddels ook christen.”

Als christenen vrijkomen, is het gevaar niet geweken. Daarom vertrekken velen, gedwongen of vrijwillig, naar het buitenland. „Ze gaan daar een onzeker leven tegemoet op een plek die hun vreemd is”, zegt Pleysier. „Velen van hen ervaren het als een zware last dat ze nu niet meer het Evangelie kunnen verspreiden in het land dat hun lief is.”

Explosief

De Iraanse voorganger Wilson Issavi woont sinds 2012 samen met zijn vrouw Madlin in Turkije. In zijn vaderland gaf hij 35 jaar lang leiding aan een gemeente in een grote stad en aan twee huiskerken in een andere regio. Hij werd in februari 2010 door de Iraanse overheid gearresteerd en beschuldigd van „spionage en samenwerking met vijandige staten.”

Na twee maanden kwam Issavi vrij, maar de overheid liet hem niet met rust. „Agenten hielden ons constant in de gaten. Uiteindelijk besloten mijn vrouw en ik Iran te verlaten. Net zoals de eerste christenen in het bijbelboek Handelingen zijn we verstrooid om ons geloof”, vertelde hij tegen een medewerker van Stichting De Ondergrondse Kerk.

Ondanks de vervolging groeit het aantal christenen in Iran explosief, zegt Pleysier. „Er bevinden zich honderden ondergrondse kerken verspreid over het land. Er doen verhalen de ronde dat zelfs kinderen van islamitische religieuze en politieke leiders zich tot het christendom bekeren.”

De reden is volgens hem dat veel Iraniërs 35 jaar na de Islamitische Revolutie teleurgesteld zijn in de islam.

„Mensen snakken naar verandering en raken nieuwsgierig naar het christelijke geloof. Honderden Iraanse vrouwen plaatsten dit jaar foto’s van zichzelf zonder hoofddoek op Facebook. En dat terwijl ze wettelijk verplicht zijn een zogenoemde hidjab te dragen. Het zijn kleine signalen van onvrede.”

Hoge prijs

Pleysier verwacht op korte termijn geen grote veranderingen voor christenen in Iran. „President Rohani komt gematigder over dan zijn voorganger Ahmadinejad, maar dat komt voornamelijk doordat zijn intonatie vriendelijker is. De feiten op de grond zijn niet wezenlijk anders.”

De echte leiding van Iran is bovendien niet in handen van de president, maar in die van de conservatieve ayatollah Khamenei, zegt Pleysier. „Hij noemde in een toespraak de huiskerken enkele jaren geleden de grootste vijanden van Iran.”

„Veel van mijn medegevangenen vragen me waarom ik mijn geloof niet verloochen en terugkeer naar mijn vrouw en kinderen”, schreef voorganger Behnam Irani eind 2014 vanuit zijn cel. „Dan bedenk ik hoeveel het God kostte om mij te redden. De dood van Jezus Christus aan het kruis, het bloed van het Lam van God! Door die hoge prijs kan ik de gevangenis verkiezen boven een leven in vrijheid.”

Acht bekende gevangen christenen

Saeed Abedini (1980)

Vast sinds: september 2012
Gevangenis: Rajai Shahr in Karaj

Celstraf: 8 jaar

Een bekende gevangene is de Iraans-Amerikaanse Saeed Abedini, voorganger van een huiskerk in Iran. Hij zit sinds september 2012 vast in de gevangenis Rajai Shahr in Karaj. Na een schijnproces veroordeelde de rechter Abedini, die zowel een Amerikaans als een Iraans paspoort heeft, in januari 2013 tot acht jaar gevangenisstraf. Hij zou door zijn banden met huiskerken de staatsveiligheid in gevaar hebben gebracht. Het vonnis werd in hoger beroep bevestigd. Er werden diverse verzoeken om zijn vrijlating ingediend, onder anderen door Billy Graham en de Amerikaanse president Obama. Abedini is getrouwd en heeft twee kinderen.

Farshid Fathi (1979)

Vast sinds: december 2010

Gevangenis: Rajai Shahr in Karaj

Celstraf: 7 jaar

De Iraanse pastor Farshid Fathi werd in april 2012 veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf voor „acties tegen de staatsveiligheid, samenwerking met buitenlandse organisaties en evangelisatiewerk.” Bij een controle in april 2014 werd er in zijn cel 2 liter alcohol gevonden. Hiervoor kreeg hij een jaar extra gevangenisstraf en 74 zweepslagen. Volgens de organisatie Middle East Concern gaven veiligheidsbeambten hem de alcohol. Fathi is „een lichtend baken van Christus” in de gevangenis, aldus de Iraanse ds. Sam Yeghnazar. Fathi is getrouwd met Leila en heeft twee jonge kinderen. In oktober 2010 woonde hij de Lausanneconferentie in Kaapstad bij.

Maryam Naghash Zargaran (1978)

Vast sinds: juli 2013

Gevangenis: Evin in Teheran

Celstraf: 4 jaar

Maryam Naghash Zargaran is veroordeeld tot een gevangenisstraf van vier jaar wegens het „schaden van de nationale veiligheid.” Sinds juli 2013 zit ze vast in de Evin-gevangenis in Teheran. Zargaran was actief binnen een huiskerk en betrokken bij een kindertehuis van voorganger Saeed Abedini.

Zargarans fysieke en mentale conditie is in de gevangenis hard achteruit gegaan. Kort na haar gevangenneming kreeg ze een hartaanval in de gevangenis. Ze is hiervoor behandeld, maar medische zorg voor gevangenen laat vaak te wensen over in Iran. Zargaran is niet getrouwd.

Behnam Irani (1971)

Vast sinds: mei 2011

Gevangenis: Ghezel Hesar in Karaj

Celstraf: 6 jaar

De voorganger Behnam Irani werd in januari 2011 voor de tweede keer gearresteerd. Hij kreeg een jaar gevangenisstraf. De rechter voegde echter vanwege een eerdere veroordeling er vijf jaar aan toe. De eerste maanden van zijn gevangenschap bracht Irani door in eenzame opsluiting. Daarna werd hij overgeplaatst naar een cel met medegevangenen. Die was zo vol dat het onmogelijk was om te liggen. Hij moest dag en nacht blijven zitten. Inmiddels zit voorganger Irani in een ‘gewone’ cel, maar hij wordt regelmatig mishandeld. Zijn familie maakt zich grote zorgen over zijn slechte gezondheid. Irani is getrouwd met Kristina en heeft twee kinderen.

Mohammed Vahid Roghangir

Vast sinds: 5 juli 2014

Gevangenis: Adel-Abad in Shiraz

Celstraf: 6 jaar

Samen met een aantal andere christenen werd Roghangir op 12 oktober 2012 gearresteerd tijdens een gebedsbijeenkomst in de Iraanse stad Shiraz. Hij is lid van de Kerk van Iran, een van de grootste huiskerken van het land. Een paar maanden daarna kwam hij op borgtocht vrij. De rechter bevond hem schuldig aan „bedreiging van de nationale veiligheid en het verspreiden van propaganda tegen het regime” en veroordeelde hem tot zes jaar gevangenisstraf. Op 5 juli 2014 werd hij opnieuw gearresteerd in de noordelijke stad Bandar-Anzali en naar de gevangenis in Shiraz gebracht om zijn straf uit te zitten.

Somayeh Bakhtiari

Vast sinds: maart 2013

Gevangenis: Evin in Teheran

Celstraf: onbekend

Somayeh Bakhtiari werd in maart 2013 gearresteerd in haar woonplaats Teheran. Zij wordt, samen met Ronak Samayat, beschuldigd van het organiseren van huiskerkbijeenkomsten.

Mohammad-Reza Farid

Vast sinds: mei 2013

Gevangenis: onbekend

Celstraf: onbekend

Farid werd op 29 mei 2013 opgepakt in Isfahan tijdens een gebedsbijeenkomst samen met twee andere mannen. Deze mannen zijn Afghaanse christenen en beheerders van een christelijk blog genaamd Nejat-e-Ma (Onze Redding). De Iraanse cyberpolitie blokkeerde hun blog vlak voor hun arrestatie. Na de arrestatie van de mannen is er niets meer van hen vernomen.

Ebrahim Firouzi (1985)

Vast sinds: augustus 2013

Gevangenis: Rajai Shahr in Karaj

Celstraf: 1 jaar + 2 jaar verbanning

Firouzi, een voormalige moslim, werd gearresteerd toen hij op 21 augustus 2013 zijn vriend Masoud Mirzaei bezocht in zijn kantoor. Firouzi wilde afscheid nemen, omdat hij zich die dag bij de autoriteiten moest melden om zijn celstraf van een jaar uit te zitten. De politie pakte hem op, waarna hij werd aangeklaagd voor „daden tegen de nationale veiligheid door samenzwering en samenscholing.” De rechter veroordeelde Firouzi tot een jaar celstraf en twee jaar verbanning naar de strengislamitische stad Sarbaz. In januari dit jaar zou hij vrijkomen, maar hij zit nog steeds vast vanwege nieuwe beschuldigingen die tegen hem zijn geuit.