Een dergelijke dankwoord was ik nog niet eerder tegengekomen. Waarom spreekt Köhler over „durf”? Bedoelt ze dat de verhalen een bepaald leesniveau veronderstellen, of doelt ze op het uiterst confronterende karakter van sommige verhalen?

Köhlers verhalen leiden bepaald niet tot vrolijke leesuurtjes. Ze zijn echter wel degelijk waardevol. Ze nemen de lezer mee naar ervaringen die hij vermoedelijk niet kent en zijn daardoor verrassend en ook overrompelend. In het eerste verhaal, ”Il Commandante”, vertelt een jonge vrouw over haar verblijf in het ziekenhuis. Zij heeft darmkanker, is geopereerd en moet wennen aan de gebruiken rondom de stoma. Haar wanhoop geeft ze met onvergetelijke woorden weer. Wanneer haar arts, dokter Kehlmann, verzachtend over de akelige situatie spreekt en zegt dat oefening kunst baart bij het hanteren van de stoma, denkt zij: „Daar voel ik niets voor. Ik wil mijn oude buik terug. Zonder gat. Ik wil mijn wimpers terug, mijn wenkbrauwen en mijn lange haar.”

Troost

Troost ontvangt zij van een andere patiënt, een bejaarde, in Cuba geboren man die zij de nieuwe naam ”Il Commandante” geeft. Deze man voelt werkelijk met haar mee, zonder oppervlakkige sentimentaliteit. En dan is er in de kelder van het ziekenhuis een kapel. Op het altaar staat een schaal waar de bezoeker die verdriet en zorgen heeft een steentje in kan leggen. Wanneer de Cubaanse vriend gestorven is, gaat de vrouw naar de kapel, trekt de pruik van haar hoofd en doet daar alle steentjes in die op de schaal liggen. Deze korte samenvatting is maar een zwakke weerklank van een ontroerend verslag van een vrouw die alle zekerheden uit haar leven ziet verdwijnen.

Opoffering, liefde en trouw zijn de centrale onderwerpen in het verhaal ”Cowboy en indiaan”. De jonge vrouw die aan het woord is, is verdwaald in de woestijn van Nevada. Ze is ziek van de zon en zal deze tocht niet overleven. Een indiaan helpt haar. Later zijn de rollen omgedraaid en redt zij de in Las Vegas door dronken blanken in elkaar geslagen indiaan.

De band tussen de vrouw en de indiaan is hecht en zuiver. Hun verhaal vormt een scherp contrast met de jeugdervaringen van de vrouw uit de tijd dat de buurjongens cowboy waren en zij aan de kant van de indianen stond. De buurjongens zijn net zo bedreigend als de dronken lafaards in Las Vegas. Ze proberen het meisje zelfs te verkrachten. Uiteindelijk slaagt een van deze jongens erin het meisje aan te randen. De schofterige taal die hij uitslaat, is ontleend aan pornografische beelden en zal voor menige lezer een klap in het gezicht zijn. Dat er meer is dan de rottigheid van de seksuele bedreiging bewijst de ervaring in de woestijn. Daarmee is een soort heling werkelijkheid geworden.

Andere verhalen, zoals het titelverhaal, worden gekenmerkt door familieverhoudingen zonder een greintje liefde. In het titelverhaal gaat het om de onmogelijkheid van twee geliefden om elkaar vast te houden. Het bevestigen van vuurpijlen aan hengels om die vervolgens boven de hoofden te laten exploderen is symbolisch voor het riskante en kortstondige van deze inhoudsloze verhouding.

Schijn

Köhler kan onmiskenbaar boeiend vertellen. Als lezer word je in enkele van de verhalen een gebeuren ingetrokken dat nieuw en onthutsend is. Daar wil ik nadrukkelijk op wijzen. Köhler laat zien dat het gesprek tussen mensen boosaardige vormen kan aannemen. Een enkel woord kan veel kapotmaken. Ze beschrijft ook hoe broos goedheid en eenvoud zijn. Het verhaal ”Vondeling” over een vrome Russische vrouw die verscholen in een bos leeft en alle moderniteit negeert, is daar een mooi voorbeeld van.

Boeiend en onthullend is het relaas van de vrouw die op een cruiseschip van de Duitse maatschappij DeinSchiff tot de bemanningsleden behoort die voor het amusement moeten zorgen. Zonder het nadrukkelijk te willen, zet de vrouw het hele hedendaagse cruisewezen in zijn hemd. De reis naar de in nevelen gehulde eilandengroep de Lofoten is typisch voor de leegte van dergelijke reizen. Geen wonder dat de vrouw niet terugkeert naar haar schip, maar een berg op een van de Lo­foten beklimt en zich daar bevrijdt van alle schijn, terwijl boven haar de wolken breken en het blauw van de hemel zichtbaar wordt.

Boekgegevens

Vuurpijlen vangen, Karen Köhler; 
uitg. Podium, Amsterdam, 2015; 
ISBN 978 90 5759 718 3; 235 blz.; € 18,50.