De diensten kunnen straks onder meer chatsessies, e-mails en telefoongesprekken die via de kabel gaan onderscheppen. Het gaat dan om ‘metadata’ zoals nummers en tijdstippen van de gesprekken. Nu nog mag alleen verkeer via de ether worden afgetapt, terwijl tegenwoordig meer dan 90 procent van het dataverkeer via de (glasvezel)kabel gaat.

Met deze nieuwe bevoegdheden moeten onder meer jihadstrijders beter kunnen worden opgespoord. Ook moet het meer bescherming bieden tegen cyberaanvallen en spionage, aldus een verklaring van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Daar staat tegenover dat het toezicht op de diensten wordt verscherpt. Ook mogen onderschepte gegevens nog maar een bepaalde tijd worden bewaard. Verder mogen „diverse bijzondere diensten” alleen nog maar worden gebruikt na toestemming van de minister.

De onafhankelijke Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) krijgt meer macht. Het orgaan wordt ook een zelfstandige klachteninstantie en kan bindende oordelen gaan geven.

Het wetsvoorstel bouwt voort op het rapport van de commissie-Dessens die eind 2013 stelde dat de diensten meer armslag moeten krijgen.

Vorig jaar was bekend geworden dat de samenwerking en uitwisseling van getapte informatie met buitenlandse zusterdiensten wordt veranderd. Dat mag pas nadat de minister toestemming heeft gegeven.

Het kabinet zei toen meer grip te willen krijgen op het verstrekken van metadata aan het buitenland. Destijds bleek dat Nederlandse diensten 1,8 miljoen metadata hadden getapt van Nederlanders en die hadden gedeeld met de Amerikanen.

Bits of Freedom, de belangorganisatie die opkomt voor digitale burgerrechten, is niet blij met de verruiming en wil dat de bevoegdheid voor de diensten van tafel gaat. „Als de geheime diensten denken dat iemand kwaad in de zin heeft, moeten de ze diegene in de gaten kunnen houden. Dat vindt Bits of Freedom ook. En dat kunnen ze nu al. Maar met dit voorstel zullen ze ook heel veel brave burgers tappen, mensen die nog nooit iets hebben misdaan en dat ook nooit zullen doen”, zegt directeur Hans de Zwart.