Ook moeten de kerken en organisaties oog en oor hebben voor hen die familie op de Middellandse Zee verloren en moeten ze zorg besteden aan hun familie en vrienden die nog in oorlogsgebieden leven.

Die oproep deed Kerk in Actie, de hulpverleningsorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), gisteren in Utrecht op een congres ter gelegenheid van Wereldvluchtelingendag morgen. Op het congres stond de vraag ”Veilig naar Europa, kan dat als je moet vluchten voor oorlog en geweld?” centraal.

Begin mei brachten de scriba van de PKN, dr. A. J. Plaisier, en Kerk in Actie-vluchtelingenspecialist Geesje Werkman een solidariteitsbezoek aan de kerk op het Italiaanse eiland Lampedusa. De indrukken die ze daar opdeden verwoordden dr. Plaisier en Werkman tot de oproep dat kerken en politici zich meer moeten inzetten om het vluchtelingenprobleem hier en aan de buitengrenzen van Europa op te lossen. Het opvoeren van repressie en het verder afsluiten van de grenzen van ”fort Europa” zal volgens hen het probleem niet oplossen. Kerk in Actie is in Europees verband mede-initiator van het project ”Safe Passage”. Europese kerken zoeken hierbij samen naar mogelijkheden voor een veilige overtocht voor asielzoekers.

Dr. Plaisier heeft geen pasklare oplossing voor het gigantische vraagstuk, zo zei hij gisteren. „Maar wanneer zich overal in de wereld rampen voltrekken, zouden wij dan volstaan met het verhogen van de dijken en het versterken van de muren? Willen we in zo’n wereld leven? Buiten de ontheemden, en wij gezellig bij het haardvuur?”

„Als ik de krant opensla, lijkt het elke dag wel Wereldvluchtelingendag”, zei Evert Jan Hazeleger, programmamanager van Kerk in Actie. Volgens hem moeten de kerken er bij politici op aandringen om met meer respect voor de menselijke waardigheid het publieke debat over vluchtelingen te voeren. Daarom roept Kerk in Actie politici op zich voortdurend in te zetten en door te gaan met het redden van vluchtelingen in nood op zee.

Politici moeten er ook zorg voor dragen dat het recht van vluchtelingen op het aanvragen van asiel in Nederland en heel Europa wordt gerespecteerd en mogelijk wordt gemaakt, zo klonk het gisteren. Verder moet er een veilige route naar Europa komen, zodat asielzoekers niet meer genoodzaakt zijn via mensensmokkelaars of langs andere gevaarlijke wegen een veilige plek te vinden. Hazeleger: „Vluchtelingen worden voor een wrede keuze gesteld: vluchten met behulp van mensensmokkelaars om op een boot te stappen, of blijven zitten in gevaarlijke situaties in landen als Syrië of Eritrea. Grenzen sluiten speelt mensensmokkelaars in de kaart. Dat wordt niet onder ogen gezien.”

Politici moeten volgens Kerk in Actie niet inspelen op gevoelens van angst en onzekerheid en ook geen beelden verspreiden die geen recht doen aan de situatie van vluchtelingen. Ten slotte pleit de organisatie voor een royaler hervestigingsprogramma in de regio voor mensen die in vluchtelingenopvangkampen verblijven.

Daar voerde ook mr. dr. Tineke Strik, universitair docent migratierecht aan de Radboud Universiteit en senator voor GroenLinks, een pleidooi voor. De naleving van asielmaatregelen is in veel landen soms erg gebrekkig, stelde ze. „Omdat grenscontroles worden aangescherpt en een strenger visumbeleid wordt gehanteerd, worden vluchtroutes over zee steeds gevaarlijker.”

Verder schetste de docent als probleem dat landen geen gezamenlijke afspraak hebben wanneer je vluchtelingen moet redden en welk land drenkelingen aan land moet nemen. Volgens haar zou Europa meer solidariteit en onderling vertrouwen moeten tonen.

Geen opvang vluchteling Damascus

Christian Mommers (Amnes­ty International Nederland) erkende gisteren dat het vluchtelingenprobleem voor Europa niet makkelijk is, maar de politieke discussie is inmiddels vervallen tot navelstaren, zei hij. „Er zijn politieke keuzes en financiële middelen nodig om het probleem op te lossen.”

Een Nederlandse predikant die contact heeft met een gids in Damascus die met zijn vrouw en zoontje via Turkije naar Nederland wilde vluchten, benaderde Kerk in Actie of die een instantie wist die deze mensen zou kunnen opvangen. „Helaas kon ik hem niet zeggen hoe hij naar Nederland of naar een ander land binnen de EU kon komen”, aldus Evert Jan Hazeleger, programmamanager Kerk in Actie.