Het carnavalsmasker verhult misschien voor even dat de situatie in Haïti echt ernstig is. „Ik heb tenminste zoiets als deze crisis sinds het vertrek van Baby Doc in 1986 nog nooit meegemaakt”, zegt Fleurente Sylvain vanuit Port-au-Prince, de belaagde hoofdstad van het geteisterde Caraïbische land.

De rebellen in Haïti die uit zijn op de val van president Aristide, hebben, zo weet Fleurente te melden, opnieuw een stad veroverd: Port-de-Paix. Ook lokale radiostations hebben dat gemeld. De stad in het noordwesten van het land telt ongeveer 120.000 inwoners. Het is niet duidelijk of bij de inname van Port-de-Paix doden zijn gevallen, zegt Fleurente. Het is overal hetzelfde scenario. Meestal moet het hoofdbureau van politie het ontgelden, wordt er geplunderd en worden er gebouwen in brand gestoken. De rebellen hebben nu ongeveer de helft van het land in handen. Fleurente Sylvain vindt de toestand onvoorspelbaar maar sluit niet uit dat de opstandelingen „als het zo doorgaat heel Haïti onder de voet lopen.”

Fleurente Sylvain is financieel directeur van de christelijke hulporganisatie Parole et Action, de gehaïtianiseerde partner van de stichting reformatorische hulpactie Woord en Daad in Gorinchem. Meer dan dertig jaar geleden startte Woord en Daad een project in Haïti, dat uitgroeide tot onderwijsvoorzieningen voor 10.000 kinderen, van wie er 5000 een sponsor hebben via financiële adoptie uit hoofdzakelijk Nederland. Ook steunt Woord en Daad behalve onderwijs ook een omvangrijk gezondheidsprogramma van Parole et Action in Cul de Sac, Anse Rouge en Gros Morne, dat voor een deel nu ook stilligt.

Fleurente: „De situatie is buitengewoon precair. Elke controle in het land is zoek, er heerst volslagen wetteloosheid.” Er is nagenoeg geen instelling meer die nog functioneert en elke week wordt de Haïtiaanse gourde zwakker tegenover de Amerikaanse dollar. Het Internationale Rode Kruis maakt zich zelfs zorgen over de ziekenhuizen in het land. Medewerkers troffen een van de grote ziekenhuizen in Port-au-Prince verlaten aan. Op andere plaatsen werden patiënten uit hun bedden gesleurd en is het niet duidelijk wat er met hen is gebeurd.

Fleurente Sylvain: „De afgelopen dagen zijn er bij het geweld tientallen doden gevallen. Met name rond de slag om Gonaïves, waar het allemaal mee begon, waren veel slachtoffers te betreuren.”

De bewapende rebellen vormen volgens Fleurente Sylvain een uiterst diverse groep, van criminelen tot opportunisten, ordinaire bandieten en gefrustreerde militairen die nog steen en been klagen over de opheffing van het leger in 1995. Straten worden gebarricadeerd en er is geen doorkomen aan. „Het is bedreigend en de meeste mensen blijven uit angst in hun huizen.” Ze heeft zoiets nog nooit eerder meegemaakt, behalve dan in 1986. „Maar toen was ik nog een stuk jonger en was het toch weer anders.”

De algemene opinie onder de Haïtianen is dat men president Aristide weg wil hebben, stelt Fleurente Sylvain met overtuiging vast. „Hij heeft de mensenrechten op grote schaal geschonden. Daarom verwelkomen de gewone burgers de rebellen, ook al zijn die vaak niet veel beter dan de aanhangers van Aristide. Aristide heeft van het land een politiek en economisch wrak gemaakt.”

De scholen van Parole et Action functioneren ten dele. Alleen die in Cul de Sac kunnen doorgaan omdat het daar nog relatief rustig is. Maar in andere gebieden liggen ze stil en is het wachten op betere tijden. Kon iemand in november nog rustig van Port-au-Prince naar Gonaïves rijden, nu is dat totaal onmogelijk. Een gewapende overval, roof, intimidaties, geweld, ontvoering: alles is mogelijk in Haïti, waar de anarchie regeert. „Deze sfeer creëert bij de bevolking een angstpsychose”, rapporteert Parole et Action. „Leven in Haïti wordt in deze tijden elke dag gevaarlijker. „Het is fijn als er internationaal wordt meegeleefd”, vindt Fleurente. Wat dat betreft kan de internationale gemeenschap de katalysator zijn achter het herstel van de humanitaire infrastructuur in Haïti. Want geen Haïtiaan kan zonder brood en geen zieke Haïtiaan zonder zorg.