Annan verwacht eind 2004 of later verkiezingen in Irak
In Irak kunnen pas aan het eind van dit jaar of begin volgend jaar verkiezingen worden gehouden, aldus secretaris–generaal Kofi Annan van de Verenigde Naties maandag. Voor die stembusgang doorgang kan vinden, moet nog wel aan enkele voorwaarden worden voldaan, zoals het opstellen van een kieswet.
In een rapport aan de Veiligheidsraad staat dat verkiezingen eind 2004 kunnen worden gehouden, mits direct wordt begonnen met de voorbereidingen van het „juridische en institutionele raamwerk". Maar volgens de VN is het waarschijnlijker dat de voorbereidingen niet voor mei kunnen worden afgerond, waarna het nog zeker acht maanden zal duren voor er verkiezingen kunnen worden gehouden.
Het rapport is het resultaat van een bezoek eerder deze maand van een VN–missie aan Irak onder leiding van Lakhdar Brahimi. In het schrijven wordt geen aanbeveling gegeven voor de wijze waarop een overgangsregering kan worden gekozen, nadat de Amerikanen op 30 juni de macht in Irak hebben overgedragen. Hij geeft wel een aantal opties.
Volgens het rapport kan een provisorische regering worden samengesteld die voornamelijk bestaat uit bekwame technocraten. Sommige diplomaten interpreteren dit als het aanblijven van de huidige ministers tot verkiezingen.
Een andere mogelijkheid is de uitbreiding van de huidige regeringsraad tot 150 á tweehonderd leden. Die zou dan als overgangsparlement optreden en een interim–regering kiezen. Ook is het mogelijk een nationale conferentie te organiseren van afgevaardigden uit de hele Iraakse samenleving om een tijdelijke regering te vormen. Weer een andere optie is een forum bijeen te roepen dat bestaat uit vertegenwoordigers van de belangrijkste politieke, religieuze en andere groeperingen en tot consensus te komen over een tijdelijk gezag.
De VN is van mening dat de soevereiniteitsoverdracht voor 1 juli moet zijn afgerond. „Ongeveer elke Irakees met wie de missie gesproken heeft, benadrukte dat de datum van 30 juni 2004 de deadline is die moet worden gerespecteerd", aldus het rapport. Welk orgaan na deze datum de macht in Irak overneemt, is nog helemaal niet duidelijk.
De regering–Bush heeft de volkerenorganisatie gevraagd met voorstellen te komen omtrent de politieke toekomst van Irak. Oorspronkelijk wilde de VS via lokale en regionale bijeenkomsten een overgangsparlement laten aanwijzen, dat een interim–regering zou benoemen. De religieuze leider van de sjiieten, grootayatollah Ali al–Sistani, verwierp dit plan.
Al–Sistani eiste directe verkiezingen voor het interim–bestuur. Zijn aanhangers gingen massaal de straat op om zijn eis te steunen. Volgens Washington zijn verkiezingen op dit moment onmogelijk, omdat het land niet veilig genoeg is. Bovendien ontbreken kieslijsten en een kieswet. Als compromis werd besloten de VN te laten onderzoeken of voor 30 juni nog een stembusgang in Irak zou kunnen worden gehouden.
De coalitie die Irak bestuurt reageerde positief op het rapport. „Het VN–rapport zal een constructieve bijdrage vormen aan het politieke proces in Irak", aldus een zegsman van Sir Jeremy Greenstock, de speciale Britse vertegenwoordiger in Irak.