Het comité van de permanente ambassadeurs van de lidstaten, dat de vergaderingen van de ministerraden voorbereidt, ging tijdens zijn overleg van afgelopen woensdag een discussie over het onderwerp uit de weg. „We voelen ons gemangeld tussen de wens om geen ruzie te krijgen met de Duitsers en de noodzaak om de geloofwaardigheid van het stabiliteitspact overeind te houden”, zo schetste een diplomaat het dilemma.

De Europese Commissie heeft voorgesteld de regering in Berlijn op de vingers te tikken. Het negatieve saldo op het overheidsbudget van onze oosterburen stijgt dit jaar naar verwachting tot 2,7 procent van het bruto binnenlands product (bbp) en komt daarmee akelig dicht in de buurt van de volgens de afspraken uit het verleden maximaal toegestane 3 procent. De voorschriften uit het in 1997 opgestelde stabiliteitspact zijn duidelijk: er behoort een vroegtijdig signaal (”early warning”) te worden afgegeven als de begroting nog niet echt is ontspoord, maar een ontwikkeling in die richting wel dreigt. Bij overschrijding van de limiet volgt er een fikse boete.

Ook Portugal zit trouwens in de beklaagdenbank. De autoriteiten in Lissabon hangt eveneens een berisping boven het hoofd. Maar hun situatie heeft in Brussel veel minder aandacht. Dat zegt genoeg. Zo werkt het nu eenmaal. Duitsland is groot, rangschikt zich als de nummer één onder de Europese economieën en oefent veel invloed uit binnen de Unie. Dat zijn allemaal factoren die ertoe bijdragen dat velen zich nog eens achter de oren krabben als het gaat om een vermaning aan het adres van de Bondsrepubliek.

De geluiden vanuit die natie zelf verschillen. Minister van Financiën Eichel reageerde in eerste instantie gelaten. Hij wijst op de conjuncturele tegenwind en legt verder de schuld vooral bij de deelstaten, die over een redelijke mate van budgettaire autonomie beschikken en die onvoldoende uitgavendiscipline betrachten.

De groenen, de coalitiegenoten van de sociaal-democraten, lijken te berusten in een waarschuwing. „Wij moeten de noodzakelijke vernedering aanvaarden”, verklaarde de financiële woordvoerder van die partij in een tv-interview.

Met name kanselier Schröder kiest voor een hardere opstelling en maakt van de zaak een politieke kwestie. Hij oefent openlijk kritiek uit op het voorstel van de Commissie en wenst een reprimande niet zonder slag of stoot te accepteren. Met de verkiezingen van september in het vooruitzicht komt een standje zeer ongelegen. Daarbij zij overigens aangetekend dat het kwaad voor hem waarschijnlijk toch al is geschied, hoe het besluit dinsdag ook uitvalt. Sommige bronnen vertellen dat Berlijn niettemin achter de schermen zware druk uitoefent op de EU-partners om Duitsland te vrijwaren van een ’gele kaart’.

Een coulante houding zal de euro geen goed doen. Als de EU de eigen spelregels ter bescherming van het vertrouwen in en de waarde van de munt niet consequent hanteert, vraagt zij om problemen op de valutamarkten.

Bovendien, als de ministers de aanbeveling van de Commissie negeren, betekent dat een gevoelig gezichtsverlies voor die instelling. Commissaris Solbes (Economische en Monetaire Zaken) verdedigde gisteren in een Duits dagblad nog eens zijn opvatting. „Het risico dat het tekort oploopt tot boven de 3 procent is aanwezig. Onder die omstandigheid hebben wij onze verantwoordelijkheid te nemen”, concludeert hij. Duisenberg steunt hem voluit. De ECB-president benadrukte in Maastricht dat de omvang van een land geen overweging mag zijn bij het toepassen van de bepalingen uit het pact.

Een bedenkelijke rol speelde eerder deze week commissaris Verheugen, die binnen het team van voorzitter Prodi de uitbreidingsplannen onder zijn beheer heeft en die voorheen staatssecretaris was in het kabinet van Schröder. Hij acht naar zijn zeggen een waarschuwing niet zinvol omdat niet wordt aangegeven met behulp van welke maatregelen het tekort omlaag kan. Het is hoogst ongebruikelijk dat een lid van de Commissie een door het voltallige college genomen beslissing in het openbaar aanvecht. Prodi beoordeelt het echter niet, zo liet hij weten, als een geval van wangedrag en vindt het incident daarmee afgehandeld.

De ministers van Financiën wacht een lastig beraad. Waarschijnlijk zal er gedurende het weekend, ook op het hoogste niveau, nog heel wat overleg plaatsvinden in de EU om een onaangename botsing binnen de ecofin-raad te vermijden. Duisenberg zinspeelde gisteren op een compromis: Duitsland moet duidelijk en onvoorwaardelijk vastleggen hoe het zijn huishouding op orde wil brengen; dan heeft immers de dreigende berisping haar nut bewezen.