In de nieuwe folder ”Onder­steuning bij het huishouden” van de gemeente Haarlemmermeer staat dat ondersteuning alleen nog mogelijk is voor „kwetsbare inwoners.” Volgens de folder zijn dit alleen de mensen die „ondersteuning nodig hebben bij het orga­niseren van hun huishouden.” Een medewerker van de gemeente verwoordde het als: „Kwetsbare mensen zijn mensen die geen regie meer kunnen voeren.”

Toen ik aan de medewerker vroeg wat dit betekende, zei hij dat als je bijvoorbeeld nog kunt vertellen waar de vuilniszakken liggen, je nog regie kunt voeren. Dit betekent dat als je bijvoorbeeld zwaar lichamelijk gehandicapt bent, maar nog wel opdrachten kunt geven, je niet kwetsbaar bent. En moet je hulp bij het huishouden zelf organiseren. Het advies vanuit de gemeente is om hiervoor mantelzorgers te vragen. Wat betekent dit?

Vrijwilligers

In het geval van mijn vader, zwaar lichamelijk gehandicapt en door andere aandoeningen niet meer in staat om zijn woning te verlaten, maar geestelijk nog in goede conditie, betekent dit dat ik een paar keer per week vanuit Utrecht langs moet komen om het dagelijkse huishouden op te ruimen en schoon te maken. Mijn vader leeft net boven bijstandsniveau (27 euro erboven), waardoor hij zelf geen schoonmaker kan betalen en net niet in aanmerking komt voor subsidie voor de schoonmaak. Hij woont alleen, wil niet betutteld worden en wil ook niet naar een instelling.

Mijn vader had leuke contacten, maar de meesten zijn afgehaakt sinds hij de deur niet meer uit kan. Ook waren er wat vervelende ervaringen en zijn er kennissen overleden. Enkele buren doen nog wat boodschappen en halen de post voor hem. En ik kom wekelijks om hem te helpen met vooral medische en administratieve zaken en om zijn verhalen aan te horen. Na de derde mismatch met een vrijwilliger (de vrijwilliger haakte af), heeft mijn vader besloten niet meer met vrijwilligers in zee te gaan. Voor verpleging en verzorging is hij afhankelijk van de thuiszorg.

Terwijl ik dit schrijf, denk ik: Kom ik niet over als een klager? En misschien zal de gemeente mij ook zo afdoen… Kan ik het niet positiever formuleren?

Maar de werkelijkheid is zoals ze is en er is niets positiefs bij te verzinnen. De huishoudelijke hulp is voor mijn vader zo basaal om een normaal en enigszins gelukkig leven te leiden dat het weg­vallen ervan zijn hele werkelijkheid beheerst. Het beangstigt hem ook dat hij nog afhankelijker wordt van mij, hij wil zelf de regie kunnen voeren. Maar daar wordt hij dus op afgestraft. Al kan het nu zo gaan dat hij door de stress zo verward raakt dat hij misschien toch in die kwetsbare groep van de gemeente zal gaan vallen…

Norm

Niet alleen Haarlemmermeer hanteert sinds kort het uitgangspunt dat je alleen kwetsbaar bent als je geen regie meer kunt voeren, de meeste gemeenten doen het zo. Het is de norm geworden en we lijken het allemaal normaal te vinden.

Wat betekent dit voor kwetsbare mensen die het huishouden nog wel zelf kunnen organiseren? Zij zijn de afgelopen jaren door hulpverleners gestimuleerd om de eigen regie te voeren. De nieuwe maatregelen pakken voor hen nu slecht uit. Zij hebben volgens mij twee keuzes: óf geen regie meer voeren (en zich niet meer inspannen), waarmee ze laten zien dat ze steun nodig hebben, óf hun mantelzorger (over)belasten. Mijn vader, en zijn hulpverleners, zijn van alles zo in de stress dat het slechts een kwestie van tijd is dat zij instorten of afhaken.

Mensen van de gemeente, sta eens stil bij deze persoonlijke verhalen. Laat in het beleid merken dat het gericht is op (kwetsbare) mensen en laat aan de telefoon horen dat je zelf ook mens bent.

De auteur is werkzaam bij Movisie en is MfN-registermediator.