Het Evangelie komt en gaat
Het bericht dat er naar verwachting over vijftig jaar wereldwijd meer moslims dan christenen zijn, was niet het enige dat een bekend onderzoeksinstituut vorige week naar buiten bracht. Het onderzoek maakte ook duidelijk dat de tijd dat de meeste christenen in Europa en Noord-Amerika wonen nagenoeg voorbij is en dat de groei van het christelijk geloof in de ándere werelddelen te vinden is.
Het zijn gedachten die mij bezighielden bij het bladeren door twee dikke boeken over de geschiedenis van juist die andere werelddelen. Het eerste boek biedt een totaaloverzicht van het grafische werk van Alexander von Humboldt (1769-1859). Deze ontdekkingsreiziger en natuuronderzoeker heeft met name Midden- en Zuid-Amerika bezocht en maakte van alles wat hij zag zeer gedetailleerde gravures, die nu in één groot boek bij elkaar zijn gebracht.
Bij alles wat hij in de schepping zag en bij alle volken die hij ontmoette, noemde Von Humboldt nooit iets over God of geloof. Toch hebben zijn ontdekkingen en beschrijvingen de zending geholpen. Hij liet zien waar de mensen woonden, hoe ze konden worden bereikt en waar zendelingen qua klimaat, flora en fauna op moesten letten.
In het andere boek, ”Lexikon zur Überseegeschichte”, staat een uitvoerig artikel over Von Humboldt. Maar daarnaast bevat het zo’n 2000 andere artikelen met veel wetenswaardigheden over andere niet-Europese landen, steden en culturen. De titel is interessant, omdat daarmee wordt aangegeven dat Europa als het centrum wordt gezien en de rest van de wereld ”overzee” is. Dit lexicon bedoelt echter het tegendeel te zeggen, namelijk dat kennis van wat wij ”overzee” noemen van groot belang is voor Europa, nu ”overzee” vrijwel naast de deur is geworden. Daarom kan het boek ook nuttig zijn voor mensen die betrokken zijn bij de zending, maar ook voor wie in Europa werkt met mensen van ”overzee”. Wie het Evangelie aan andere landen en culturen wil brengen, moet die landen en culturen wel eerst goed kennen. Daarbij kon vroeger het werk van Von Humboldt en kan nu de ”Lexikon zur Überseegeschichte” helpen.
Dat de kerk van Europa in belangrijke mate qua theologie en organisatie gevormd is door niet-Europeanen, is niet bij iedereen bekend. Augustinus (354-430), de belangrijkste kerkvader, kwam uit Afrika; hij was meer dan dertig jaar bisschop in een stad die nu in Algerije ligt. Basilius de Grote (± 330-379), die invloedrijk was op het gebied van het kloosterleven en die fundamenteel heeft nagedacht over de leer van de Drie-eenheid, was afkomstig uit Caesarea.
Beide theologen kregen een nieuwe biografie, Augustinus een Duitse, Basilius een Engelse. De Duitse emeritus hoogleraar oude geschiedenis Klaus Rosen verbindt in zijn helder leesbare studie het leven van Augustinus met diens theologie. Hij wijst met nadruk op de Afrikaanse afkomst van Augustinus en op het feit dat de kerkvader slechts enkele jaren in Europa (in Milaan en in Rome) verbleef. Hij tekent daarbij wel aan dat de kerkelijke, politieke en culturele verschillen tussen beide continenten destijds niet zo groot waren als tegenwoordig. Niettemin blijft staan dat de invloedrijkste theoloog voor Rome en Reformatie een Afrikaan was.
Zendelingen
Stephen M. Hildebrand, hoogleraar aan de Amerikaanse Franciscan University, beschrijft kort het leven en veel uitvoeriger het theologische werk van Basilius van Caesarea, die vanwege zijn betekenis ook wel Basilius de Grote wordt genoemd. In de discussies met de bestrijders van de leer van de goddelijke Drie-eenheid wist Basilius de Bijbelse visie helder te verdedigen. Hij schreef in dit verband belangrijke dingen over het werk en de persoon van de Heilige Geest. Ook wat dit kernstuk van de christelijke leer betreft, is de kerk in Europa –en die van heel de wereld– grote dank verschuldigd aan een niet-Europeaan. Dat geldt ook Basilius’ gedachten over het kloosterleven. Niet alleen heeft hij de monniksregel in de oosters-orthodoxe wereld mede bepaald, ook veel Europese kloosters gaan wat leefwijze betreft terug op wat Basilius schreef.
Indrukwekkend zijn de aantallen zendelingen die vanuit Zuid-Korea de wereld overgaan. In een nieuw overzicht van de kerkgeschiedenis van Korea worden daarover cijfers genoemd en die geven te denken. De kerk in Korea is in vrij korte tijd sterk gegroeid en komt zelf ook uit het zendingswerk voort. Al vrij snel na de komst van het Evangelie begon men er met zending. De jonge kerk werd door een groot enthousiasme gedrongen om het Evangelie door te geven en elders kerken te stichten en te bouwen.
De Britse theologen Sebastian Kim en Kirsteen Kim hebben de geschiedenis van de kerk in Zuid-Korea –inclusief de ook daar optredende kerkelijke verdeeldheid– in kaart gebracht, zodat wij er hier in Nederland ook beter zicht op krijgen. Veel Koreanen komen naar ons land om er te studeren. Dat doen ze vooral omdat de Nederlandse theologiebeoefening zo hoog staat aangeschreven.
Vervolging
Zo gaat Nederlandse theologie naar Korea, maar komt er ook iets van Korea naar Nederland? De inzet, de offerbereidheid voor en de vreugde over het Evangelie? Of ook de bereidheid om te lijden? Want de geschiedenis van de Koreaanse kerk kent ook het dragen van het kruis. Bij Banner of Truth verscheen een herdruk van ”The Korean Pentecost and the sufferings which followed” van de Amerikaanse theoloog William Blair (1876-1970). Het werd na zijn dood door zijn schoonzoon Brucer Hunt voltooid. Blair was zendeling in Korea en getuige van de opkomst en de groei van het Evangelie in dat land. Hunt beschrijft hoe daarna de vervolging door het communistische regime en door de Japanners vele Koreanen tot martelaar maakte. Nu de dingen voor de christenheid in Europa zo drastisch veranderen, zouden we van overzee ook kunnen leren hoe om te gaan met een minderheidspositie. Of zelfs met een positie waarin druk en vervolging weer actueel zijn.
”Alexander von Humboldt. Das graphische Gesamtwerk”, Oliver Lubrich; uitg. Lambert Schneider Verlag, Darmstadt; ISBN 978 3 650 40015 4; 800 blz.; 1500 afbeeldingen; € 129,-; ”Lexikon zur Überseegeschichte”, Hermann Hiery (red.); uitg. Franz Steiner Verlag, Stuttgart; ISBN 978 3 515 10000 7; 926 blz.; € 99,-; ”Augustinus. Genie und Heiliger”, Klaus Rosen; uitg. Philipp von Zabern Verlag, Mainz; ISBN 978 3 8053 4860 7; 256 blz.; € 29,95; ”Basil of Caesarea”, Stephen M. Hildebrand; uitg. Baker Academic, Ada; ISBN 978 0 8010 4907 1; 204 blz.; $ 27,-; ”A History of Korean Christianity”, Sebastian C. H. Kim/Kirsteen Kim; uitg. Cambridge University Press, Cambridge; ISBN 978 0 521 19638 3; £ 65,-; ”The Korean Pentecost and the sufferings which followed”, William N. Blair & Bruce F. Hunt; uitg. Banner of Truth, Edinburgh; ISBN 978 0 85151 244 0; 196 blz.; £ 6,25.
