Dat mazelen het afweersysteem onderdrukt, wisten wetenschappers al langer. Ze dachten echter dat dit effect enkele weken, hooguit maanden aanhield. De sterfte aan infectieziekten kan meer dan twee jaar na het doormaken van mazelen nog aan deze ziekte worden toegeschreven, blijkt uit een studie die vrijdag wordt gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Science.

Onderzoekers van de Princeton University in Amerika en het Erasmus MC in Rotterdam keken daarvoor naar de sterfgevallen als gevolg van mazelen en de sterfgevallen aan andere infectieziekten over een periode van tientallen jaren in de Verenigde Staten, Engeland, Wales en Denemarken.

Invoering van vaccinatie tegen mazelen leidt overal ter wereld tot een vermindering van sterfte onder kinderen. Deze afname is groter dan het aantal kinderen dat vóór invoering van inenting aan mazelen overleed.

Onderzoekers dachten eerder dat het vaccin het afweersysteem een duw in de goede richting gaf. Rotterdamse onderzoekers, die het verloop van een mazelenbesmetting bestuderen in proefdieren, ontdekten dat dit anders werkt.

Een van hen is dr. Rik de Swart, verbonden aan de afdeling viroscience van het Erasmus MC. Hij kwam erachter dat het mazelenvirus zich in witte bloedcellen nestelt en zich daarin vermenigvuldigt. „Die cellen zitten in verschillende weefsels, in lymfeknopen en in de milt.” Een bepaald type witte bloedcellen, geheugencellen, blijken het meest gevoelig te zijn voor het mazelenvirus, aldus De Swart.

Vanaf de geboorte legt iedereen een soort bibliotheek van geheugencellen aan. Van elke ziekteverwekker die met succes wordt bestreden, blijven er geheugencellen in het lichaam patrouilleren. Dringt dezelfde ziekteverwekker opnieuw binnen, dan herkennen deze ‘soldaten’ het virus onmiddellijk en maken de bacterie of het virus snel onschadelijk.

Heeft iemand mazelen onder de leden, dan doodt het lichaam de geheugencellen waar het virus zich in ophoudt, legt De Swart uit. „Het virus is daarmee opgeruimd, maar je bent dan ook een deel van het immunologisch geheugen kwijt. Daardoor kan een infectieziekte die een kind eerder heeft doorgemaakt opnieuw ernstige ziekte veroorzaken.” Een deel van die kinderen overlijdt ook aan zo’n infectie, blijkt uit de studieresultaten. De Swart: „We wilden uiteraard graag naar ziekten kijken die kinderen doormaken na mazelen, maar die gegevens zijn niet vastgelegd. Sterfte wordt beter geregistreerd.”

Het effect van mazelen op de aanwezigheid van geheugencellen bij mensen wil De Swart de komende jaren verder onderzoeken. Hij vertelt dat er tijdens de laatste mazelenepidemie in Nederland, in 2013, van 90 ongevaccineerde leerlingen op reformatorische scholen bloed is afgenomen voor en na besmetting met mazelen. „We werken nu nog aan optimalisatie van de analysemethode. Ik hoop daar binnen een jaar verder mee te zijn.”