Wil het kabinet in 2004 opnieuw binnen de marge van 3 procent uitkomen, dan moet er zeker 1,5 miljard euro extra worden vrijgemaakt. „Geen lekkere cijfers”, zo noemt minister Zalm van Financiën het. De economie mag dan weer aan het aantrekken zijn -1,4 procent groei in 2004-, maar dat zal zich pas later vertalen in de overheidsfinanciën.

Vooralsnog doet Zalm niet meer dan zijn ambtenaren de CPB-voorspellingen, die een zeer voorlopig karakter hebben, te laten narekenen. Pas later buigt het kabinet zich over eventuele maatregelen. Die worden waarschijnlijk opgenomen in de Voorjaarsnota, die meestal in mei wordt vastgesteld. In dat geval kan het kabinet eerst nadere cijfers in april afwachten.

De slechtere ramingen hebben te maken met tegenvallende belastinginkomsten en hogere kosten in de publieke sector. De gezondheidszorg is een van de sectoren waar de kosten dit jaar uit de hand lopen. Minister Hoogervorst zei dinsdag tijdens het mondelinge vragenuur in de Tweede Kamer dat het gaat om honderden miljoenen euro’s. Vooral voor de langdurende zorg, de AWBZ, heeft hij veel extra geld nodig. Ook de ziekenfondsen hebben te maken met overschrijdingen.

Een nieuwe bezuinigingsronde is vooral voor coalitiepartij CDA pijnlijk. Deze partij heeft al erg veel moeite om bij de achterban steun te verwerven voor het omvangrijke bezuinigingspakket van 17 miljard euro voor deze kabinetsperiode. CDA-fractieleider Verhagen wees er dinsdag op dat het benodigde geld niet automatisch via bezuinigingen moet worden binnengehaald. Hij denkt ook aan belastingverhogingen of het uitstellen van geplande investeringen.

De VVD is groot voorstander van verdere bezuinigingen om toch de 3-procentsnorm te halen. Ook D66 wil het tekort onder de 3 procent terugbrengen, maar kamerlid Bakker waarschuwt wel dat „de samenleving en economie niet kapot gemaakt mogen worden.” Bakker denkt veel geld te kunnen binnenhalen door het verder snoeien in de bureaucratie.

De linkse oppositiepartijen vrezen dat nieuwe bezuinigingen vooral ten koste zullen gaan van de toch al zwaar getroffen laagste inkomens. Volgens Zalm zal dat wel meevallen, omdat door de lage dollar, de sterke euro en loonmatiging de inflatie naar verwachting laag blijft. Op die manier hebben burgers zelfs nog een klein voordeel bij de slechte economische situatie, aldus de VVD-bewindsman. Hij maakt zich meer zorgen over de concurrentiepositie van het Nederlandse bedrijfsleven.

De Tweede Kamer is overigens boos op Zalm omdat de CPB-cijfers waren uitgelekt, terwijl de minister nog geen halfuur daarvoor in Kamer had gezegd dat er nog geen cijfers waren. In een briefje aan de Kamer schreef Zalm gisteravond dat een aantal journalisten blijkbaar goed geïnformeerd was. GroenLinks neemt daarmee geen genoegen en wil een spoeddebat met de bewindsman.

Werkgevers en werknemers hebben bezorgd gereageerd op de sombere voorspellingen. De vakcentrales FNV en CNV vinden dat in ieder geval de afspraken uit het Najaarskoord stand moeten houden. Dat betekent dat in ieder geval niet verder mag worden bezuinigd op WAO en WW. Ondernemingsorganisatie MKB-Nederland vindt nieuwe bezuinigingen onverstandig. Net als VNO-NCW vindt zij dat bezuinigingen het economische herstel kunnen schaden.