Een vliegtuig van Germanwings stort neer in de Franse Alpen: 150 doden. Een boot met vluchtelingen kapseist op de Middellandse Zee: 800 doden. Een verwoestende aardbeving ontwricht Nepal: zeker 5000 doden, misschien wel 10.000. De stroom nieuwsberichten over schokkende gebeurtenissen droogt niet op.

Worden nieuwsconsumenten ongevoelig voor zo veel leed en keren ze zich daarvan af? Prof. dr. Mark Deuze, hoogleraar journalistiek aan de Universiteit van Amsterdam, is er niet zo bang voor. „Onderzoek wijst telkens weer uit dat mensen niet zo snel apathisch worden van allerlei slecht nieuws. Jong en oud wil toch voortdurend op de hoogte blijven van het nieuws. Feit is wel dat mannen geïnteresseerder zijn in het nieuws dan vrouwen.”

De nieuwsconsumptie is de laatste jaren wel drastisch veranderd, tekent Deuze aan. „Mensen wachten voor het nieuws meestal niet meer op het 8 uurjournaal op televisie. Op allerlei momenten op de dag houden ze berichtgeving bij. „Klik- en snackgedrag”, noemt een collega dat. Vaak houden ze berichtgeving, bijvoorbeeld via hun iPad, bij via sociale media, zoals Facebook. Van de jongeren komt al 80 procent via Facebook bij nieuwsberichten.”

Persoonlijke verhalen brengen het nieuws dichtbij, benadrukt de hoogleraar journalistiek. „We horen veel over de terreurbeweging Islamitische Staat. Als er gemeld wordt dat er vijftig christenen zijn onthoofd, zegt dat ons nog niet zo veel. Veel meer impact heeft het als een organisatie als Vice News camerabeelden vanuit Syrië laat zien waarop is te zien hoe de strijders opereren. Een Italiaans medium slaagde erin met een mobiele telefoon opnamen te maken in een gevangenis in Libië. Als je die beelden ziet, snap je direct waarom vluchtelingen op elke boot zullen springen die voorbij komt.”

Deuze signaleert de laatste jaren de trend van „constructieve en betrokken” journalistiek. „Media brengen niet alleen maar het nieuws, maar bieden mensen soms de mogelijkheid om een probleem te helpen oplossen. Zodat mensen niet machteloos hoeven toekijken. Facebook organiseert een actie voor de getroffenen van de aardbeving in Nepal. Als een Facebookgebruiker een bedrag doneert, legt Facebook hetzelfde bedrag bij.”

Een enkel medium probeert afstand te nemen van de dagelijkse maalstroom aan nieuws, stelt Deuze. „Denk aan een initiatief als De Correspondent. Die richt zich meer op grotere achtergrondverhalen dan op het snelle nieuws. Een gevleugelde uitdrukking in die kringen is: „Nieuws is niet wat er vandáág gebeurt, maar wat er elke dag gebeurt.”

Deuze kan zich voorstellen dat mensen soms genoeg hebben van allerlei onheilstijdingen. „Van de filosoof Alain de Botton verscheen vorig jaar het boek ”Het nieuws: een gebruiksaanwijzing”. Daarin betoogt hij: „Voel je niet schuldig als je het nieuws even niet volgt.” Hij heeft een punt. We krijgen immers nogal wat te verstouwen.”