De EU wil ook maatregelen tegen de oorzaken van de vluchtelingenstroom. „Daartoe is een betere samenwerking nodig met de landen van herkomst, en in het bijzonder met Libië”, zei voorzitter Donald Tusk van de Europese Raad na afloop. Ook zullen asielzoekers die niet in aanmerking komen voor de vluchtelingenstatus in Europa, moeten worden teruggestuurd.

Voor de Operatie Triton in vooral de Italiaanse wateren komt 9 miljoen euro per maand beschikbaar, tegen 2,9 miljoen nu. Dat geld komt uit de EU-begroting; de lidstaten hoeven daarvoor nu niets extra op tafel te leggen. Volgens voorzitter Jean-Claude Juncker van de Europese Commissie is dit evenveel als de Italiaanse operatie Mare Nostrum heeft gekost, die in ruim een jaar tijd meer dan 140.000 bootvluchtelingen op de Middellandse Zee heeft gered.

Operatie Triton omvat nu slechts negen kleine schepen en drie vliegtuigen, waaronder een Nederlands, maar dat wordt in de komende maanden fors uitgebreid. De Britse premier David Cameron bood het vlaggenschip van de Royal Navy, de HMS Bulwark, twee patrouilleschepen en een helikopter aan. De Duitse kanselier Angela Merkel stelde twee fregatten en mogelijk nog een bevoorradingsschip ter beschikking van Triton. Ook België, Ierland en niet-EU-lid Noorwegen boden elk een schip aan.

De EU-leiders gaven EU-buitenlandchef Federica Mogherini opdracht om te onderzoeken of het juridisch en volkenrechtelijk mogelijk is om in schepen van mensensmokkelaars in beslag te nemen en te vernietigen, zodat zij niet opnieuw gebruikt kunnen worden.

In juni zullen de regeringsleiders op hun volgende top de maatregelen opnieuw evalueren.