Nu pas?

Voorheen werd de toets in februari afgenomen en speelde de uitslag een belangrijke rol in de keuze van het niveau van de middelbare school waar het kind naartoe gaat. De klacht was echter dat de toets te veel bepalend was én dat de resultaten te vroeg werden gemeten. Daarom is de toets naar april verschoven. 
Het advies voor het voortgezet onderwijs moest echter vóór 
1 maart binnen zijn. Daarvoor telt de toets dus niet meer mee en hierdoor weegt het oordeel van de leerkracht zwaarder.

Volgens de onderwijsinspectie zijn de leerlingen daarbij gebaat. Basisscholen adviseren namelijk nogal eens een hoger niveau dan op grond van de eindtoets te verwachten is. Dit blijkt goed te zijn voor leerlingen: door de hoge verwachtingen presteren zij beter.

De toets fungeert nu als second opinion, als controle van het advies dat de basisschool heeft uitgebracht. Als een leerling de eindtoets beter maakt dan verwacht –dat gebeurt bij één op de tien leerlingen–, dan kan de beoordeling worden bijgesteld, zodat het kind in de brugklas op een hoger niveau begint. Als het toetsresultaat tegenvalt, blijft het schooladvies echter overeind. Kinderen die door faalangst of andere omstandigheden de toets niet zo goed maken, benadelen zichzelf daar dus niet mee. Middelbare scholen mogen geen leerlingen meer weigeren op grond van hun score tijdens de eindtoets.

Waarom is de toets nu verplicht?

De eindtoets is bedoeld als een landelijke objectieve toets die van alle basisscholieren in groep 8 meet waar ze staan en wat hun kennisniveau is, met name op het gebied van taal en rekenen. Het is geen examen; kinderen kunnen niet slagen of zakken.

Het overgrote deel van de ongeveer 6700 scholen voor primair onderwijs –met in totaal 190.000 leerlingen in groep 8– nam al deel aan de toets. Sommige scholen lieten zwakkere leerlingen echter niet meedoen, omdat die de score van de school nadelig zouden beïnvloeden. Dat vond de regering een onwenselijke situatie, omdat het de vergelijkbaarheid van scholen moeilijker maakt.

Sommige kinderen zijn toch al eerder met de toets begonnen?

Dat klopt. Bijna 80 procent van de scholen heeft zich aangemeld voor de centrale eindtoets 2015 van het Cito. Als de leerlingen de toets digitaal afleggen, konden ze daarmee vorige week woensdag al beginnen. De gebruikers van de schriftelijke versie begonnen dinsdag en zijn donderdag klaar.

Er zijn twee andere toetsen toegestaan, omdat ze aan de kwaliteitseisen van de landelijke overheid voldoen: Route 8 van A-Vision en ICE Eindtoets Primair Onderwijs (IEP) van bureau ICE.

Bijna 7 procent van de basisscholen heeft voor een van deze twee toetsen gekozen. Voor IEP meldden zich 244 scholen aan en voor Route 8 ruim 130. De andere scholen kiezen nog voor een andere toets. Dit schooljaar is dat voor het laatst toegestaan.

Route 8 is een digitale toets die zich aanpast aan het niveau van de leerlingen en relatief weinig tijd kost. Bij IEP bevatten de rekensommen weinig tekst. Daarnaast vullen leerlingen de antwoorden in het vragenboekje in, wat voorkomt dat ze een antwoord per ongeluk bij het verkeerde nummer noteren.

Hoe zit het met het Schooleind­onderzoek (SEO)?

Het SEO werd door vier onderwijsbureaus –Centraal Nederland, Driestar educatief, het Ds. G. H. Kerstencentrum en de Educatieve academie van Viaa (de voormali-
ge Gereformeerde Hogeschool)– 
ontwikkeld voor de orthodox-christelijke scholen. Behalve uit bij Cito ingekochte opgaven bestond SEO ook uit een intelligentietest en een persoonlijkheidsvragenlijst.

SEO is nu opgehouden te bestaan. Wel heeft Driestar educatief op zo’n veertien scholen een Nederlandse Intelligentietest voor Onderwijsniveau (NIO) afgenomen.

Gelukkig, het is geen examen. Maar het is ook niet de bedoeling dat leerlingen ondermaats presteren. Hoe kunnen ouders hun kinderen helpen?

Laat het kind voldoende slapen. Geef kauwgom: de kaakbewegingen bevorderen de doorbloeding van de hersenen, wat de concentratie verbetert en de stress vermindert. Ga even wandelen in plaats van nóg een oefenboekje met toetsvragen door te nemen. En doe niet zenuwachtig, want daarmee maken ouders hun kind zenuwachtig.