Wel een prikkelende vraag. Maar een duidelijk antwoord kwam er gisteren niet tijdens een conferentie van de Atlantische Commissie, het Duitsland Instituut en de Duitse Konrad Adenauer Stiftung.

Mogelijkheden zijn er genoeg. Europa en Amerika kunnen ”sorry” zeggen voor het NAVO-ingrijpen vanwege Kosovo in 1999. De Russen ergerden zich daar aan, omdat er geen goedkeuring van de VN-Veiligheidsraad voor was. Maar als ‘Kosovo’ mocht, waarom mag het binnenvallen van de Krim dan niet?

„Het Westen gaf het slechte voorbeeld”, zei gisteren nog de Russische wetenschapper Nadia Arbatova. „We moeten wel de spelregels volgen.”

Zulke ergernissen zijn er veel. In 2011 blokkeerde Rusland het ingrijpen in Libië niet, maar daar heeft het land spijt van.

De Nederlandse oud-diplomaat Tony van der Togt denkt dat verontschuldigingen aan Rusland bij voorbaat zinloos zijn. „Het is nog altijd niet duidelijk wat Poetin echt wil. Waar zal hij stoppen? Ik weet het niet”, aldus de huidige medewerker van het instituut Clingendael.

Igor Kosij knikt. De voormalige Oekraïense legerofficier zegt dat er steeds nieuwe eisen bij zullen komen. „Ik voorspel dat het Kremlin een doorgang wil naar Kaliningrad.”

Voor Kosij is de zaak dan ook heel eenvoudig. „Als je met vuur speelt, brand je je.” En dat vuur, dat is Rusland.

Van der Togt gelooft trouwens helemaal niet dat de oorzaak van de inname van de Krim buiten Rusland moet worden gezocht. Niet dat hij geen fouten van Europa ziet, maar daar zit de kern niet. „Als Oekraïne zich omvormt tot een democratisch en welvarend land, zou dat direct bij Russen de vraag laten opkomen: Kan dat bij ons ook? Zoiets moet worden voorkomen.”

De crisis zorgt er in elk geval voor dat de NAVO-lidstaten meer een eenheid zijn, aldus de Duitse prof. Wilfried von Bredow. „De samenwerking tussen Europa en Amerika staat er beter voor dan tien jaar geleden.”

Van Amerikaanse zijde is men daar nog niet zo van overtuigd. Hans Binnendijk, internationaal adviseur van president Clinton, was eerder deze week in het NAVO-hoofdkwartier in Brussel en zag grote verdeeldheid. „De Baltische staten en Polen verzetten zich tegen Poetin, maar de rest heeft andere doelstellingen.”

Veel waarnemers zijn nog altijd verbaasd dat Europa zo eendrachtig sancties afkondigde tegen Rusland, stelde Luuk van Middelaar, tot voor kort medewerker van EU-president Van Rompuy. „Dat is nog steeds een gesloten front.”

Over een andere kwestie bestaat nog veel verdeeldheid, en dat is het leveren van wapens aan Oekraïne, zegt Binnendijk. „In de Verenigde Staten zijn beide partijen het grotendeels eens dat dit moet gebeuren. In Europa ligt dit heel anders.”

De Duitse bondskanselier Merkel verzet zich hier sterk tegen. De Amerikaanse Republikein John McCain heeft haar daarom van slapheid beschuldigd.

Tijdens het symposium gisteren werd Merkel echter niet slap genoemd, maar juist geprezen vanwege haar leidersrol tegen Rusland. Volgens Van der Togt is zij Poetin „helemaal zat.” Nederland zal de Duitse lijn blijven volgen, zo voorspelde hij.

Volgens Kosij zoekt de Oekraïense regering in Kiev aansluiting bij de NAVO en de Europese Unie. „Misschien willen de andere landen het niet, maar wij willen lid worden van deze organisaties.”

Van der Togt voorspelde dat dit nog ver weg is. „In 2008 heeft Nederland zich tijdens de NAVO-top in Boekarest tegen een Oekraïens lidmaatschap gekeerd. Voorlopig zal het daarbij blijven, denk ik. Sommige Europese politici hebben tijdens de opstand op Maidan veel te hoge verwachtingen gewekt. Dat was een grote fout.”