In de komende vijftien jaar dreigt het antibioticagebruik in de wereldwijde veehouderij met 67 procent te stijgen, blijkt uit onderzoek dat deze week in het nieuws kwam. Nu al sterven in Amerika jaarlijks 23.000 mensen aan de gevolgen van een infectie door antibioticaresistente bacteriën. Niet al die bacteriën zijn natuurlijk resistent geworden in de veehouderij, maar desondanks is het niet gek dat Nederland het gigantische gebruik van antibiotica in de vee-industrie reduceert. Onze voortvarende aanpak lijkt nu echter vast te lopen op internationale ontwikkelingen.

Model

In Amerika ontdekte men al snel dat antibiotica niet alleen kunnen genezen maar ook een ander effect hebben. Zo bleken varkens die op jonge leeftijd antibiotica toegediend kregen, sneller te groeien. Ook beschermden die antibiotica tegen de uitbraak van sommige dierziekten. Niet onbelangrijk, want de vee-industrie met haar volle stallen en vaak slechte hygiëne is een vruchtbare bodem voor ziekmakende bacteriën. In een tijd waarin de veefabrieken als paddenstoelen uit de grond schoten waren antibiotica daarom een welkom middel om de massale productie van goedkoop vlees mogelijk te maken. Slechts hier en daar waarschuwde een enkeling voor het gevaar.

Maar inmiddels weten we beter. In hun drang om te overleven passen bacteriën zich aan en worden ze ongevoelig (resistent) voor antibiotica. Als het gaat om een ziekteverwekkende bacterie zijn de gevolgen niet meer te overzien. Een ziekte als tuberculose die, dankzij antibiotica, bijna helemaal uit ons land verdreven is en nu prima behandeld kan worden, zou opnieuw een groot gevaar kunnen opleveren voor de gezondheid van miljoenen mensen. Daarom heeft de Nederlandse regering zich de laatste jaren enorm ingespannen om het antibiotica gebruik in de veehouderij terug te brengen. De Nederlandse aanpak is model in Europa.

Vorige week waren er twee opmerkelijke berichten over antibiotica. Niet helemaal verrassend was het nieuws dat er in de vee-industrie meer dieren ziek worden nu ze standaard minder antibiotica krijgen. Dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn: staatssecretaris Dijksma stelt een onderzoek in. Schokkender was de publicatie van een Amerikaans rapport waarin vóór 2030 een wereldwijde toename van het antibioticagebruik in de veehouderij met maar liefst 67 procent voorspeld wordt. Dat is het gevolg van de toenemende vraag naar vlees in opkomende economieën in Azië en van de verwachting dat al dat vlees in intensieve veefabrieken geproduceerd gaat worden. Heel verontrustend is de constatering van de onderzoekers dat er in die landen geen wetten zijn om het gebruik van antibiotica aan banden te leggen en ook geen middelen om de naleving van dergelijke wetten af te dwingen.

Kortzichtig

Inmiddels gaan er in Nederland al stemmen op om de verdere reductie van het gebruik van antibiotica af te remmen. Niemand wil immers zieke dieren, en het argument dat onze boeren moeten kunnen blijven concurreren met het buitenland zal binnenkort ook wel weer opduiken.

Toch is dat een kortzichtige en onjuiste conclusie. Doorgaan met preventief antibioticagebruik in de veehouderij leidt tot méér zieke mensen en een nóg ongezondere veehouderij. Op het eerste gezicht worden mogelijk wat minder dieren ziek, maar de slechte en onhygiënische levensomstandigheden blijven. Wat ook blijft is een ziek en verspillend systeem. Antibiotica helpen namelijk niet tegen virusinfecties die in de volle veefabrieken een vruchtbare voedingsbodem vinden, zoals de vogelgriep en de klassieke varkenspest. Ze helpen ook niet tegen de gezondheidsrisico’s van mensen, zoals de gezondheidsklachten in de buurt van megastallen.

Om de veehouderij weer gezond te maken is het nodig de groei en de intensivering van de veehouderij wereldwijd te stoppen en over te schakelen op een ander, gezonder voedselsysteem waarin stelselmatig antibioticagebruik overbodig is en dieren met respect worden behandeld.

De auteur is directeur van Compassion in World Farming Nederland.