Volgens Justin Humphreys van de Child Protection Advisory Service (CCPAS), een Britse christelijke organisatie die misbruik van kinderen bestrijdt, vormen kinderen in de kerk nog altijd een „gemakkelijke prooi” voor pedofielen die kwaad willen.

Drs. Ad Heystek, vorig jaar nauw betrokken bij het stappenplan Veilig Jeugdwerk van het Meldpunt seksueel misbruik in kerkelijke relaties, herkent deze uitspraken. „We hebben ze vorig jaar ook in onze campagne gebruikt. Anders dan bijvoorbeeld voetbal- en scoutingclubs hebben kerken vanouds geen maat­regelen ontwikkeld om misbruik te voorkomen. Ze kregen daar geen externe impuls voor en hebben deze maatregelen ook niet uit zichzelf ontwikkeld. Terwijl kerken, meer dan andere instellingen, in de privésfeer van mensen opereren. Ambtsdragers gaan op huisbezoek, iets wat zelfs een huisarts niet meer standaard doet. Daardoor kan een gelegenheid ontstaan waarin fout­willende mensen de fout in kunnen gaan.” Het risico op een misstap wordt nog vergroot doordat het „in de kerk over wezenlijke dingen gaat als zorgen voor elkaar en geestelijke intimiteit.”

Geheimhouding

Marjan Rozema, medewerker van de Christelijke Gereformeerde Jeugdwerk Organisatie (CGJO), verzekert dat een eerder opgesteld stappenplan rond het thema volop in gemeenten wordt gebruikt. Ze trekt deze conclusie omdat ze regelmatig vragen hierover krijgt en bestellingen binnenkomen. „De bijbehorende map en brochure worden zeer regelmatig verkocht aan gemeenten. Het besef begint door te dringen dat preventie heel belangrijk is.”

In de Hersteld Hervormde Kerk is vorig jaar een werkgroep seksueel misbruik in pastorale relaties opgericht, zegt jeugdwerk­adviseur Steven Middelkoop van de Hersteld Hervormde Jongeren­organisatie (HHJO). „Die komt in actie als er ergens een kwestie speelt. Ter preventie worden nieuwe jeugdleiders gescreend door kerkenraden. Toerusting en het maken van goede afspraken, niet zozeer protocollen, moeten misbruik voorkomen. Zo krijgen jeugdleiders het advies om gesprekken in transparante ruimtes te voeren, langer contact tussen een jeugdleider en een jongere te vermijden en geen geheimhouding aan jongeren te beloven. In algemene zin vinden we het goed het contact tussen de leiding en de jongeren over meerdere schouders te verdelen. Zo proberen we het midden te houden tussen elkaar vertrouwen en elkaar beschermen.”

Het werken met kinderen en jongeren is kwetsbaar, reageert Laurens Kroon, directeur van de Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten (JBGG). „We moeten er alles aan doen om misbruik te voorkomen. Allereerst door randvoorwaarden te scheppen. Vanuit het landelijk jeugdwerk is een gedragscode uitgegeven voor de omgang van leidinggevenden met jongeren. Ook is er een protocol dat aangeeft hoe gehandeld moet worden bij grensoverschrijdende situaties. Tijdens de Koers­vakanties en -kinderkampen van de jeugdbond trekken stafleden één of meer weken intensief met kinderen of jongeren op. Voorafgaand aan die activiteiten wordt extra aandacht gegeven aan preventie. Alle vrijwilligers tekenen een vrijwilligersverklaring waarmee zij aangeven geen zeden­misdrijf te hebben gepleegd. Ze ondersteunen die verklaring met een verklaring omtrent het gedrag (VOG).

Grondhouding

Kroon is het met Justin Humphreys van CCPAS eens dat dit niet genoeg is. „Door middel van een profiel voor stafleden vragen we aandacht voor een Bijbels verantwoorde grond­houding van een staflid, ook in de omgang met deelnemers. In de toerusting van stafleden is daar aandacht voor. We hopen dat stafleden mede hierdoor hun verantwoordelijkheid voelen en gewetensvol omgaan met jongeren.”

Wordt in principe voor elke verenigingsleider een VOG aangevraagd? Nee, zegt Kroon. „Dit is een verantwoordelijkheid van de plaatselijke gemeente. Ik heb niet de indruk dat dit op grote schaal gebeurt. In onze gemeenten worden leidinggevenden door de kerkenraad benoemd. Een kerkenraad kent, als het goed is, de persoonlijke situatie van een leidinggevende. Ook dat zegt natuurlijk niet alles, maar dat is wel belangrijk.”

Binnen de Gereformeerde Gemeenten is er een commissie van advies bij seksueel misbruik in kerkelijke en/of pastorale relaties in het leven geroepen. De taken van de commissie zijn adviseren, voorlichten en voorstellen doen voor preventieve maatregelen. 
De commissie kan ingeschakeld worden als er een melding is van (vermoeden van) seksueel misbruik. Kroon: „Als jeugdbond herijken we momenteel ons beleid op dit terrein. Blijkt dat we nog onvoldoende zorgvuldig te werk gaan, dan zullen we het beleid en onze werkwijze aanpassen.”