Na ruim een uur lang argumenten te hebben gehoord van de commissarissen van ING, ABN AMRO en Aegon over de controversiële loonstijgingen voor hun topbestuur, barstte bij GroenLinks-Kamerlid Klaver de bom. „Ik vind al uw antwoorden stuitend. Ik wil niet weten in wat voor universum u eigenlijk leeft. U praat alsof u vrije ondernemers bent op een internationale markt, maar de realiteit is dat u ambtenaren bent. Alle drie, stuk voor stuk, moest de overheid u redden. U vergelijkt uw salarissen met die van bankbestuurders in het buitenland, maar waarom hebt u ze niet vergeleken met de salarissen van uw 17 miljoen aandeelhouders: de Nederlandse belastingbetalers?”

De aanvaring tussen bankiers en politici, dinsdagavond tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer over bankiersbeloningen, was een uur daarvoor eigenlijk al voorspeld door organisatiepsycholoog Kilian Wawoe van de Vrije Universiteit, tevens oud-personeelsmanager van ABN AMRO. „Bankiers denken niet zoals u”, hield hij tijdens het eerste deel van de hoorzitting de aanwezige Kamerleden voor. „U gaat straks een uur lang varianten horen op: „Wij hebben dit echt niet zien aankomen”, gevolgd door: „Maar we hielden ons wél keurig aan de wet.”

Aanleiding voor de hoorzitting was de recente commotie over de salarisverhogingen bij staatsbank ABN AMRO. Kort voor minister Dijsselbloem van Financiën vorige week zijn besluit had willen nemen de genationaliseerde bank weer naar de beurs te brengen, en terwijl het ‘gewone’ personeel al jaren op de nullijn staat, werd duidelijk dat het ABN-bestuur zichzelf met goedkeuring van de raad van commissarissen een ton extra salaris had toegekend.

De maatschappelijke commotie daarover werd zelfs zo groot dat Dijsselbloem het besluit van de beursgang uitstelde en kort daarna de bankiers hun salarisverhoging alsnog schrapten.

President-commissaris Rik van Slingelandt van ABN AMRO ging dinsdagavond uitvoerig op de kwestie in. Daarbij toonde hij zich weinig schuldbewust.

Zeker, hij gaf aan alle „commotie” die er was ontstaan over de salarisverhoging te „betreuren” en de maatschappelijke reacties ook „te hebben onderschat.” Maar wie dacht dat dit betekende dat de raad van commissarissen van ABN spijt had van zijn besluit, had het echt verkeerd begrepen. Van Slingelandt gaf namelijk aan „verschillende belangen en waarden” tegen elkaar te hebben afgewogen. En behalve maatschappelijke gevoelens spelen volgens hem ook de positie van bankiers op de arbeidsmarkt een belangrijke rol, evenals dat er over de loonstijging al afspraken waren gemaakt met de bankiers. „En afspraak is afspraak hoort óók bij goed werkgeverschap”, aldus Van Slingelandt.

Alle drie de commissarissen benadrukten bovendien dat de hoge salarissen in bankiersland nu eenmaal nodig zijn om toptalent te kunnen aantrekken. Talent waarvoor hard ‘gevochten’ moet worden op een internationaal concurrerende arbeidsmarkt.

Aegoncommissaris Van Wijk stelde in dat verband zelfs dat er

binnen de verzekeraar werknemers in Amerika bestaan die méér verdienen dan Aegontopman Wynaendts. „Dat is internationaal gezien zeer ongebruikelijk, maar het is nu eenmaal de uitkomst van de realiteit dat we met ons hoofdkantoor in Nederland zitten.”

Vergeleken met de salarissen die voorheen in de sector werden betaald, de bankierssalarissen in het buitenland én die beloningen aan de top van andere AEX-bedrijven, vonden de commissarissen de salarissen voor hun bankiers dan ook eerder „gematigd” dan exorbitant. „Qua beurswaarde is ING het derde bedrijf van Nederland, qua beloning staan we op de negentiende plek”, aldus ING-commissaris Breukink.

Op de vraag van CU-Kamerlid Schouten waarom men zich steeds vergelijkt met bedrijven die níét door de belastingbetaler gered hoefden te worden, kwam geen duidelijk antwoord.

Wawoe, die is gespecialiseerd in het beloningsbeleid van bankiers, had voordat de bankiers aan het woord kwamen al gehakt gemaakt van de veelgehoorde dreiging dat topbankiers Nederland massaal zullen inruilen voor de Londense City of de VS wanneer de salarissen hier achterblijven.

„De variabele en vaste beloningen gaan in Nederland al jarenlang fors omlaag. Maar voor zover mij bekend is er nog nauwelijks iemand weggegaan. Bankiers blijken heel sterk gehecht aan Nederland. Het is hier ook echt een Nederlands onderonsje.”

Hoewel sommige politici er nog altijd op lijken te hopen, had Wawoe voor wie er nog gelooft dat het zo gewenste moreel kompas in de financiële sector zich alsnog vanzelf ontwikkelen zal, slecht nieuws. „Een beroep doen op een moreel kompas werkt niet. We zeggen al jaren tegen bankiers: „Wees redelijk.” Maar wat dan precies redelijk is, mogen ze zelf bepalen. Zolang het maar wél overeenkomt met wat wij willen. Dat werkt dus niet.” Een moreel kompas heeft daarom volgens Wawoe een magnetisch veld nodig. „De politiek zal de beloningen in de financiële sector óf moeten reguleren óf accepteren.”

ABN geeft minister steuntje vóór debat

De Tweede Kamer debatteert morgen met minister Dijsselbloem (Financiën) over de beloningskwestie bij de staatsbank ABN AMRO. Dijsselbloem ligt onder vuur van de oppositie omdat onduidelijk is of hij de ABN-bankiers nu wel of niet had toegezegd dat hij hun salarisstijging (het gevolg van een inperking van hun varabele salaris) zou verdedigen. Ook neemt de Kamer hem kwalijk dat hij vorig jaar niet explicieter had aangegeven dat de salarisstijging met een ton, waarvan de bankiers in 2012 en 2013 vrijwillig afzagen, in 2014 wél doorgevoerd zou worden. Hoewel Dijsselbloem al stelde dat dit laatste explicieter had gekund, hield hij tot nu toe vol ABN inderdaad te hebben toegezegd de salarisverhoging te zullen verdedigen, maar er tegelijkertijd intern op te hebben aangedrongen er tóch vanaf te zien.

ABN AMRO-commissaris Van Slingelandt schaarde zich dinsdag volmondig achter die lezing. Volgens hem heeft Dijsselbloem luid en duidelijk verkondigd dat hij de salarisverhoging onverstandig vond, maar dat hij het „rechtmatige ervan” zou verdedigen.

Nu door het weer inleveren van de salarisverhoging de angel uit het ABN-conflict lijkt te zijn gehaald, is ook interessant in hoeverre Dijsselbloem een snelle beursgang nog ziet zitten. Of dat hij de andere ‘schandaaltjes’ die de afgelopen weken rond ABN naar buiten kwamen (malversaties in Dubai, vragen van DNB omtrent de integriteit van ABN-bestuurders) daarvoor toch nog te manifest acht.