In een ingezonden brief in The New York Times van donderdag noemt al-Baradei dit „een eerste stap.” Hij ondersteunt het standpunt van Bush dat er zich een gevaarlijke internationale „zwarte nucleaire markt” ontwikkelt. Landen die zich kwetsbaar voelen zullen volgens al-Baradei geneigd zijn om zich via die markt te voorzien van kernwapenprogramma’s. Dat brengt het gevaar met zich mee dat zulke wapensystemen uiteindelijk ook in handen vallen van terroristische groepen.

De waarschuwingen van al-Baradei en Bush wonnen donderdag aan actualiteit, toen bekend werd dat inspecteurs van het IAEA in Iran ontwerpen ontdekt hebben voor de bouw van centrifuges die gebruikt kunnen worden om uranium te verrijken, hetgeen de productie van kernwapens mogelijk maakt. Volgens Amerika’s plaatsvervangend minister van Buitenlandse Zaken Richard Armitage is het duidelijk dat Teheran nog steeds streeft naar de productie van kernwapens, alle verklaringen van het tegendeel ten spijt.

De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken, Kamal Kharrazi, ontkende dit ten stelligste. „Wij hebben niets te verbergen en wij werken volledig samen met de inspecteurs van het IAEA. Als die inspecteurs vragen hebben, zullen wij die in alle openheid beantwoorden”, aldus Kharrazi donderdag tijdens een bezoek aan Rome. Een belangrijk deel van Irans kernwetenschap is afkomstig van de Pakistaanse kerngeleerde Abdul Qadeer Khan, die vorige maand toegaf dat hij verantwoordelijk is voor de export van kernmateriaal en knowhow aan landen als Iran, Libië en Noord-Korea.

Volgens al-Baradei heeft een verscherpt controlebeleid op de verkoop van kernapparatuur, knowhow en splijtbaar materiaal geen zin, als de vijf erkende kernmogendheden -China, Frankrijk, Groot-Brittannië, Rusland en de Verenigde Staten- geen ernst maken met hun oude belofte tot volledige nucleaire ontwapening. „Wij moeten af van het idee dat het voor sommige landen moreel verwerpelijk is als zij het bezit van massavernietigingswapens nastreven, terwijl het voor andere landen moreel aanvaardbaar is om hun veiligheid op het bezit van die wapensystemen te baseren”, aldus al-Baradei in zijn brief.

Hij pleit voor een serieus begin van onderhandelingen over het Fissile Material Cutoff Treaty (FMCT), een verdrag over stopzetting van de productie van splijtbaar materiaal (plutonium en verrijkt uranium). Het gaat hier om een oud voorstel van president Eisenhower uit 1956 dat toen door de Russen werd verworpen. President Clinton hernieuwde het voorstel in september 1993 en het werd drie maanden later aanvaard door de Algemene Vergadering van de VN in New York. Er zijn verschillende aanzetten gedaan om serieuze onderhandelingen van de grond te krijgen, maar dat is tot nu toe niet gelukt. Al-Baradei wil de discussie over het FMCT volgend jaar opnieuw ter sprake brengen tijdens de internationale evaluatieconferentie over het non-proliferatieverdrag.

Terroristen beschikken nog niet over kernwapens en zijn de komende jaren ook niet in staat om zo’n wapen te maken of te kopen. Terreurgroepen zijn echter wel in staat om een vuile bom te maken en die te laten ontploffen. Het gaat om een conventioneel springtuig met daaromheen laag radioactief materiaal afkomstig uit ziekenhuizen, laboratoria en kerncentrales, ook wel kernwapens voor doe-het-zelvers genoemd.

Dat zei donderdag A. Versteegh, de directeur van de Nuclear Research and Consultancy Group (NRG) in Petten, in reactie op de uitlatingen van al-Baradei. Kennis en nucleair afval voor het maken van vuile bommen zijn volgens hem „vermoedelijk” te koop in voormalige Oostbloklanden en in landen als Pakistan. Versteegh hamert op waakzaamheid.

Het risico dat terroristen een kleinere, „vuile” bom maken en tot ontploffing brengen, noemt Versteeg wel „reëel.” Het effect van het gebruik van zo’n vuile bom staat volgens de directeur van het kenniscentrum echter „in geen verhouding” tot de gevolgen van de inzet van biologische wapens en een conventionele fragmentatiebom.