Ruim twaalf jaar is er met tussenpozen onderhandeld tussen Iran en een aantal grote mogendheden. Inzet was voorkomen dat Teheran kernwapens kan produceren. De Iraniërs hebben altijd volgehouden dat zij hun atoomprogramma slechts voor vreedzame doeleinden gebruiken.

Het Westen was daar echter niet van overtuigd, vooral ook omdat Iran veel kerninstallaties ondergronds bouwde en de laatste jaren geen inspecties meer toeliet. Israël heeft er herhaaldelijk voor gewaarschuwd dat Iran in het geheim toch aan de ontwik-
keling van kernwapens werkt.

De druk van zware economische sancties heeft Teheran uiteindelijk toch terug naar de onderhandelingstafel gebracht. En mogelijk heeft ook de angst voor een Amerikaanse of Israëlische militaire aanval geleid tot de con-
cessies die Iran nu heeft gedaan.

Op het eerste gezicht zitten daar redelijk vergaande afspraken bij. Vooral het fors terugbrengen van Irans voorraad hoogverrijkt uranium en het ombouwen van de meeste nucleaire faciliteiten zou een garantie moeten bieden dat Iran niet meer binnen jaar een atoomwapen kan produceren (de zogenaamde uitbraakperiode) – als het daartoe zou besluiten.

Maar eerst moet er nog een definitief akkoord op tafel liggen, met als deadline 30 juni. Gezien de geschiedenis van de relaties tussen Iran en het Westen kan nu nog niet met zekerheid worden gezegd dat er voor de zomer een deal komt.

En als die overeenkomst er al komt, zal alles ervan afhangen of Iran de gemaakte afspraken nakomt. En of die afspraken ook gecontroleerd en zo nodig gehandhaafd kunnen worden.

Teheran heeft er wel veel belang bij dat de economische strafmaatregelen worden opgeheven. De economie van het land heeft zware klappen van de sancties van de afgelopen jaren gekregen en de vraag is of de Iraanse autoriteiten het risico van een volksopstand willen lopen door op de huidige weg voort te gaan.

De grote vraag is hoe de donderdag gesloten raamwerkovereenkomst zich politiek zal gaan vertalen. De Amerikaanse president Obama had een deal met Iran tot een van de belangrijkste speerpunten van zijn buitenlands beleid gemaakt. Hij prees donderdagavond het akkoord, maar zal dat nog wel aan een sceptisch Congres moeten verkopen.

De Iraanse machthebbers zullen een verhaal moeten hebben bij de zware concessies die ze klaarblijkelijk hebben gedaan. Zij zijn altijd zeer uitgesproken geweest over het recht van Iran om een grootschalig atoomprogramma erop na te houden. Maar als de verlichting van de sancties snel merkbaar wordt, zal die ‘afgang’ vermoedelijk spoedig worden vergeten.

Als de uitvoering van de overeenkomst daadwerkelijk een succes wordt, zou daarmee een van de meest slepende internationale conflicten van na de Tweede Wereldoorlog aan de onderhandelingstafel zijn opgelost, zonder dat er een schot is gelost.