Door vaccinatie is het aantal poliogevallen in de wereld gedaald van 350.000 per jaar in de jaren ’80 tot minder dan 800 vorig jaar. Maar langzaam rukt het virus weer op vanuit Nigeria, waar mensen de vaccinaties boycotten. Vorig jaar werden tientallen gevallen gemeld in minstens zeven omliggende landen waar polio uitgeroeid leek te zijn, aldus Bruce Aylward, coördinator van het poliobestrijdingsprogramma van de Wereldgezondheidsorganisatie.

Bij sommige Nigeriaanse moslims heeft de overtuiging postgevat dat de inenting een Amerikaans complot is om aids te verspreiden en hen onvruchtbaar te maken. Sinds oktober is in drie noordelijke deelstaten de algemene vaccinatie van kinderen verboden totdat is vastgesteld dat de vaccins geen schadelijke stoffen bevatten.

„Sinds 11 september wantrouwt de moslimwereld iedere stap van de westerse wereld”, zegt Sule Ya’u Sule, de woordvoerder van de gouverneur van Kano. „Onze bevolking maakt zich echt zorgen over het poliovaccin.”

Vertegenwoordigers van de Verenigde Naties en van de federale regering van Nigeria bezweren dat de vaccins veilig zijn, maar de mensen willen het niet geloven. Afgelopen week stuurde de Nigeriaanse regering twaalf wetenschappers, regeringsfunctionarissen en moslimleiders naar Zuid-Afrika, Indonesië en India om een weekje te gaan kijken bij tests die iedere achterdocht moeten wegnemen.

Moslims in het dorre noorden van Nigeria wantrouwen vaccinatie-initiatieven sinds 1996, toen gezinnen in Kano het Amerikaanse farmaceutische bedrijf Pfizer ervan beschuldigden experimentele middelen tegen hersenvliesontsteking te hebben gebruikt zonder de patiënten volledig in te lichten over de gevaren. Minstens twintig mensen zouden daardoor invalide zijn geworden. De onderneming ontkende schuld en een Amerikaanse rechtbank verwierp een eis tot schadevergoeding, maar de zaak werd eind vorig jaar door een hof van beroep heropend.

Zubairu Shaba, een voormalige journalist die namens de Pfizer-patiënten bij de Nigeriaanse overheid lobbyt, zegt dat hij en anderen het hele westerse medische establishment voor geen cent vertrouwen. „Zo veel gezinnen gaan niet meer naar het ziekenhuis. Ze gaan liever dood. Wij wantrouwen mensen die met druppels voor onze kinderen bij ons aan de deur komen. Wij weten niet wie zij zijn en wat zij willen.”

Een arts uit Kano, Datti Ahmed, die tevens leider is van de prominente opperste raad voor sharia in Nigeria, wakkerde de angst vorig jaar aan toen hij zei dat de poliovaccins door „boosdoeners uit Amerika en hun westerse bondgenoten” zijn vervuild. Onderzoek van de federale Nigeriaanse overheid en in Zuid-Afrika wees uit dat er niets aan de hand was, maar islamitische groepen willen niets van de testresultaten weten. Functionarissen van de deelstaat Kano houden vol dat hun eigen wetenschappers in de vaccins sporen oestrogeen en progesteron hebben aangetroffen, vrouwelijke geslachtshormonen die volgens hen kunnen leiden tot onvruchtbaarheid. De invloedrijke groep Jama’atu Nasril Islam zegt eigen tests in Groot-Brittannië en India te hebben laten uitvoeren die dezelfde resultaten opleverden. „Wij geloven dat moderne Hitlers de orale poliovaccins opzettelijk met antivruchtbaarheidsmiddelen hebben versneden en hebben besmet met bepaalde virussen waarvan bekend is dat ze aids veroorzaken”, zei Ahmed tegen Associated Press.

WHO-coördinator Aylward zegt dat alle testresultaten die hormonen aantonen, „vals positief” zijn door onjuiste testmethoden of vermenging met vreemd materiaal tijdens de tests. Dan nog is de concentratie van hormonen dusdanig laag -minder dan wat van nature in moedermelk zit- dat ze geen enkel gevolg heeft voor de gezondheid, zegt Aylward.

Leden van de regering van president Olusegun Obasanjo denken dat de controverse een politieke achtergrond heeft. De oppositie zou wraak willen nemen voor de verkiezingsoverwinning van Obasanjo vorig jaar die volgens buitenlandse waarnemers het resultaat was van fraude. Sule, de woordvoerder van de gouverneur van Kano, erkent dat de politiek een rol speelt. „Mensen in dit deel van het land denken dat als ze met de stemmen kunnen knoeien, ze overal mee kunnen knoeien.”