Belgische baggerbedrijven en energiemaatschappij Electrabel willen in de Noordzee, voor de Belgische kustplaats De Haan, een energie-atol bouwen. Op het kunstmatige eiland moet elektriciteit worden opgeslagen. Het eiland moet in 2021 klaar zijn en zou het eerste energie-atol ter wereld zijn.

Het Belgische consortium iLand heeft het plan Vlaamse Baaien gepresenteerd. Het idee is om met aanleg van een reeks kunstmatige eilanden in de Noordzee de Belgische kust te beschermen tegen de gevolgen van de zeespiegelstijging. Een van die eilanden moet een energie-atol worden van 4 bij 2,5 kilometer op de Wenduinebank, een zandbank die een enkele kilometers uit de kust ligt bij De Haan.

Dynamiek

De inwoners van de badplaats zijn niet bepaald blij met de plannen voor een kunstmatige eiland. Ze vrezen voor visuele hinder, lichtvervuiling, verzanding en afkalving van de kust en schade voor toerisme en watersport.

Ook de ZMF plaatst bij monde van directeur Tjeu van Mierlo kanttekeningen. De Haan ligt niet ver verwijderd van de monding van de Westerschelde. „De geomorfologie, zeg maar de dynamiek van de platen en geulen in dit estuarium, kan beïnvloed worden door de komst van de kunstmatige eilanden. We willen geen toestanden zoals op de Oosterschelde, waar sinds de aanleg van de stormvloedkering zandbanken verdwijnen als gevolg van zogeheten zandhonger in geulen.”

Er moet volgens Van Mierlo „nog flink worden gestudeerd” op de mogelijke milieueffecten van het plan. „Wij willen als ZMF graag meedenken over dit project binnen de Schelderaad, waarin wij een aantal milieuorganisaties in de delta vertegenwoordigen.” Die raad valt op zijn beurt weer onder de Vlaams-Nederlandse Scheldecommissie.

Haalbaar en betaalbaar

De ZMF-directeur wijst erop dat Vlaamse Baaien een initiatief is van ondernemers, niet van de Belgische overheid. De economische druk mag een zorgvuldige beoordeling van het plan niet in de weg staan, stelt Van Mierlo. „Wat is de impact op de natuur, is het allemaal haalbaar en betaalbaar? Dat willen we graag weten.”

Het energie-atol zal bestaan uit een ringdijk rondom een 30 meter diep waterbassin. Het moet pieken en dalen opvangen in de vraag naar energie die vanuit het offshore-windmolenpark op de Thorntonbank wordt opgewekt.

Als er bij geringe vraag een elektriciteitsoverschot ontstaat, wordt het bassin met dat teveel aan energie leeggepompt. Het overschot gaat op die manier niet verloren, want als er later door weer stijgende vraag een energietekort ontstaat, kan het bassin vollopen. Met dat instromende water wordt vervolgens nieuwe energie opgewekt.

Draagvlak

Wilfried Vandaele, gemeenteraadslid in De Haan, lid van het Vlaams parlement en deelstaatsenator, betreurt het dat de Wenduinebank is gekozen als locatie voor het energie-atol. „Deze ligt veel minder diep dan verderop gelegen zandbanken, wat de bouw technisch eenvoudiger maakt, en dus goedkoper.”

Vandaele constateert dat er in zijn woonplaats „geen draagvlak” is voor het atol. Hij deelt de mening van de ZMF dat de gevolgen voor het milieu ongewis zijn. „Als je met de natuur gaat sollen, weet je niet waar je uitkomt.” Hij voorziet dat door veranderende stroming de kust plaatselijk zal afkalven en elders juist aanslibt.

Als het aan de parlementariër lag, werd het energie-eiland aangelegd als verlengstuk van de toch al geplande uitbreiding van de haven van Zeebrugge. „Dan heb je een win-winsituatie.”

De tegenstanders in De Haan zeggen geen moeite te hebben met de komst van een energie-atol, maar wel met de locatie. Vandaele zegt dat hij wel begrip kan opbrengen voor het initiatief. „Een energie-eiland als dit bestaat nog nergens ter wereld. Als het hier een succes wordt, heb je natuurlijk een prachtig exportproduct.”

Mogelijk wijst de Belgische federale staatssecretaris voor de Noordzee, Bart Tommelein, deze maand een locatie aan waar het atol mag verrijzen. Dan zal nog een milieuonderzoek volgen. De gemeente De Haan heeft al aangekondigd te willen proberen de bouw via een juridische procedure tegen te houden.