De 32-jarige historicus, auteur van boeken als ”Conservatieve vooruitgang” en ”De aanval op de natiestaat”, is niet bevreesd om tegen gangbare meningen onder historici in te gaan. In het Rijksmuseum in Amsterdam, tijdens een conferentie van de Vereniging van docenten geschiedenis en staatsinrichting Nederland (VGN), bestreed hij vrijdag de stelling dat de beide wereldoorlogen en andere conflicten uit nationalisme voortkwamen. Duitsland, Italië en Japan streefden er juist naar om naties en volken die niet bij elkaar horen in grote rijken bijeen te brengen. Degenen die zich daartegen verzetten, kwamen op voor hun natiestaat, stelde Baudet, die zijn betoog met tal van citaten onderstreepte.

„Ook Napoleon werd niet gedreven door nationalisme, maar door imperialisme. Hij wilde dat heel Europa dezelfde systemen had. Niet nationalisme –zoals eurofielen stellen– leidde tot oorlog, maar de ambitie om verschillende volken in één keurslijf te persen.”

Die historische discussie werkt door in het heden. „De tegenstelling links-rechts is nog nauwelijks van betekenis; het huidige debat gaat over het behoud van de natiestaat en de vraag of we moeten doorgaan met massa-immigratie. Vorig jaar kwamen 181.000 mensen Nederland binnen.” Dat kan volgens de historicus op termijn leiden tot burgeroorlog.

Te lang is volgens Baudet gedacht dat schaalvergroting nodig en logisch is; van dorp naar continent. „Het is ook niet waar dat we van klein naar groot zijn gegaan. Europa wás verenigd –in de rijken van keizer en paus–, maar de verdeeldheid leidde tot natievorming. Slechts Napoleon, Hitler en Van Rompuy (tot voor kort voorzitter van de Europese Raad, red.) streefden later weer naar grotere eenheden. Kleinschaligheid werkt echter het best. De kwestie nationalisme versus internationalisme wordt de grote strijd van de komende decennia.”

„Nationalisme en democratie horen bij elkaar”, vindt Baudet. In „het antinationaal, antidemocratisch, door de Eerste Wereldoorlog getraumatiseerd denken” onderscheidt hij drie stromingen: communisme, fascisme en „de technocraten die ons het bureaucratisch despotisme van de Europese Unie hebben gebracht.”

Volgens schrijver Geert Mak, de andere spreker in het ondergrondse Auditorium van het Rijksmuseum, heeft het Europese systeem dat na de Tweede Wereldoorlog werd opgebouwd juist de democratie bevorderd, al is het „met vallen en opstaan.”

Mythen bestrijden

Mak vertelde over de „verbluffende” belangstelling voor zijn boek ”In Europa” en de bijbehorende tv-serie. Er is grote belangstelling voor de geschiedenis van het werelddeel en de verhoudingen tussen de verschillende landen, en met name voor een kijk op de geschiedenis die niet bij voorbaat door een bepaald gedachtegoed gekleurd is.

„Hele oorlogen hebben te maken met de interpretatie van de historie”, zei Mak. „Zoals nu in Oekraïne. Historici bestrijden mythen, en dat wordt hun niet altijd in dank afgenomen. Zoals Martin van Amerongen zei: Zulke mooie verhalen check je toch niet kapot?” Het succes van het boek ”In Europa” laat volgens Mak zien dat geschiedenis ook op een ander niveau dan het nationale samenbindend kan zijn.

Aan geschiedenisdocenten de taak leerlingen een zuivere kijk op het verleden te bieden, zeiden verschillende sprekers. Baudet: „We lezen te vaak zaken terug in de geschiedenis die in onze opvattingen goed uitkomen.”

Van docenten mag verwacht worden dat ze gebeurtenissen inbedden in een groter verhaal, stelde VGN-voorzitter drs. A. A. van der Schans. „Een goed verhaal brengt mensen in beweging. De Joden hebben bij uitstek zo’n verhaal. Veel jihadisten ook. De verschillende zuilen in Nederland hadden in het recente verleden ook een verhaal. En wij? Vanuit welk verhaal onderwijzen wij onze leerlingen en leren zij?”