Het algemene Boekenweekgeschenk is dit jaar ”De zomer hou je ook niet tegen” van de Vlaamse auteur Dimitri Verhulst.

De BCB, de brancheorganisatie voor het christelijke boekenvak, heeft voor zijn eigen christelijke actieboek gekozen voor een auteur van naam: Joke Verweerd. Als fulltimeschrijfster heeft zij geen introductie nodig. Met titels als ”De Wintertuin”, ”De rugzak”, ”Snoeitijd” en ”Retour Rantepao” is zij bepaald geen onbekende in het christelijk lezerscircuit. In de novelle ”Vindersloon” laat ze zich kennen als een schrijfster die op een gevoelige manier een mens kan portretteren.

Waanideeën

In ”Vindersloon” maakt de lezer kennis met Hilly. Haar wereld bestaat uit drie continenten: thuis, waar ze met haar man Siem woont, haar werk op Schiphol aan de balie van de afdeling Lost & Found, en haar volkstuin, waar ze haar hoofd leeg kan maken. En dat laatste is nodig, want de problemen rond haar man Siem kosten haar de nodige hoofdbrekens. Hij is dertig jaar onderwijzer op de basisschool geweest totdat hij leraar geschiedenis werd aan het Leeghwatercollege. Daar levert hij zeven jaar strijd om zich te handhaven voordat hij instort. Allerlei angsten en waanideeën beheersen vanaf dat moment zijn leven en hij is niet bereid enig medicijn tot zich te nemen, laat staan de hulp van een psychiater in te roepen.

Hilly probeert hem, zoals ze haar hele huwelijk gedaan heeft, te beschermen en daarnaast zichzelf op de been te houden, maar het wordt haar te zwaar. Haar nieuwe collega Raf is vol begrip en weet de juiste snaar bij haar te raken. Dat begrip brengt wederzijdse verliefdheid teweeg, zodat ze zich allebei afvragen of ze daar aan mogen toegeven. Of moet je met deze zaak omgaan zoals Hilly haar ‘klanten’ aanraadt op de afdeling Lost & Found? Tegelijk vraagt ze zich af of God toch nog een rol speelt in haar leven.

Verweerd geeft een inkijkje in menselijke emoties: hoe vertrouwd en transparant zussen met elkaar om kunnen gaan, en hoe anders de relatie is en blijft tussen man en vrouw. En hoe het moet zijn als je als mens „altijd blijft aanstaan en de uitknop niet meer kunt vinden.” Dat facet is een sterke kant van haar werk. De personen zijn herkenbare mensen van vlees en bloed, houden je een spiegel voor.

Schuldgevoel

De thematiek van liefde, verliefdheid en handicaps en/of tekorten is algemeen menselijk en komt ook terug in het algemene Boeken­weekgeschenk ”De zomer hou je ook niet tegen” van Dimitri Verhulst (1972). Hij wordt geschetst als een van de belangrijkste Vlaamse auteurs van deze tijd, maar ik denk dat deze mening niet door iedereen gedeeld wordt. Eerdere romans van hem hebben veel weerstand opgeroepen. Ik vermoed dat zijn jeugd, die getekend is door drankmisbruik, pleeggezinnen, kindertehuizen en afwijzing, mede veroorzaakt heeft dat hij zich presenteert als sociaal misantroop (iemand die mensen wantrouwt en een pessimistische kijk heeft op de maatschappij).

In zijn novelle neemt de hoofdpersoon Pierre onaangekondigd de jongen Sonny mee voor een paar dagen. Sonny is een gehandicapte jongen van bijna zestien jaar. Als verjaardagscadeau belooft Pierre Sonny het verhaal te vertellen van de liefdesrelatie die hij had met zijn moeder, en zijn eigen „ontstaansgeschiedenis.” Hij zoekt daarvoor een bergtop in de Provence op, een plaats die een rol gespeeld heeft in de bewuste liefdesrelatie. Pierre koestert niet zozeer liefde voor Sonny, maar heeft veel meer een schuldgevoel. Omdat hij niet wilde toegeven aan de kinderwens van de vrouw die Sonny’s moeder zou worden, verbrak hij de relatie met haar. Zij kreeg daarna Sonny, van wie de vader onbekend is.

De hoofdpersoon houdt zich niet bezig met de term monogamie, hij is van mening dat dit voor mensen slechts bij uitzondering weggelegd is. De termen goed of slecht vindt hij hier niet toepasbaar: „Rechtvaardigheid is een intellectueel concept waar een virus of bacterie zich geen sikkepit van aantrekt.” Zijn woordenschat is eenzijdig, vaak schofferend, ronduit ergerlijk soms. Dan weer betitelt hij Sonny als iemand met „nullen­benul”, dan weer als malloot, zwijgzame, vegetatieve imbeciel.

De scheiding tussen de twee cadeauboeken is groot. Natuurlijk kan kritiek uitgeoefend worden op de altijd aanwezige positieve wending in Verweerds boeken, maar die doet dan toch weldadig aan in vergelijking met de leegte van Verhulst. Dit jaar bedank ik voor die armoede en geef ik de voorkeur aan Verweerds boek, dat bij veel lezers waardering zal oogsten.