De sfeer is gemoedelijk in de Litouwse hoofdstad. Het is rustig ook. In deze tijd van het jaar wandelt slechts een enkele toerist via de Poort van de Dageraad het middeleeuwse stadscentrum binnen. Maar in het luchtruim is de bewaking door F-16’s permanent. Door bondgenoten van de NAVO.

De idyllische poort (ook wel Poortkerk genoemd) was in de 16e eeuw deel van de stadsmuur en functioneert al eeuwen tegelijk als kerk. In de winkels in de omgeving rollen nagelnieuwe Litouwse euromunten over de toonbank, sinds 1 januari ook in Litouwen het betaalmiddel. De prijzen in de winkels zijn tot op de cent nauwkeurig omgezet.

Vilnius vormt het historisch, politiek en economisch hart van het Baltische land. In het centrum van de stad zit, zoals in ieder lidstaat van de Europese Unie, een informatiekantoor van de EU. De medewerkster zegt dat de ergste drukte over is. Begin januari kwamen er wel veel vragen over de euro.

Voor bezoekers van het informatiebureau liggen gelikte brochures klaar over de nieuwe munt. De zegeningen van de eurozone worden daarin breed uitgemeten. In het Litouws, maar ook in het Russisch, de taal die door een minderheid wordt gesproken.

De invoering van de euro lijkt verder geruisloos te zijn verlopen. De bevolking van Litouwen heeft nu grotere zorgen.

Gespreksonderwerp op straat en in de cafés is de dreiging uit het nabijgelegen Rusland. De regering maakte vorige week bekend dat de dienstplicht weer wordt ingevoerd. In september worden de jonge mannen in de kazernes verwacht.

De algemene angst is dat de drie kleine Baltische staten (Estland, Letland en Litouwen) na Oost-Oekraïne aan de beurt zijn. De eerste speldenprikken worden reeds gevoeld. Zo betaalde Litouwen in 2014 een zeer hoge gasrekening aan Rusland, waarschijnlijk door de opstelling tegenover Moskou.

Schendingen van het luchtruim door Russische gevechtstoestellen zijn de laatste maanden aan de orde van de dag. Mede hierom is de NAVO-missie ter verdediging van het luchtruim geïntensiveerd. Ook Nederland neemt deel aan deze missie. Afgelopen week bracht de commandant der strijdkrachten, Tom Middendorp, een bezoek aan deze uitgezonden militairen.

De jonge generatie van Litouwen gelooft in de onafhankelijkheid van het land. Veel jongeren juichen de herinvoering van de dienstplicht toe.

Heel concreet maakt Litouwen zich zorgen over het nabijgelegen Kaliningrad. Dat is een klein stukje Rusland aan de Baltische Zee ten westen van Litouwen. Kaliningrad zorgt ervoor dat Rusland ’s winters ten minste één ijsvrije haven heeft. Litouwen is slechts een kleine strook van 70 kilometer tussen Kalinin­grad en Wit-Rusland (wat wordt gezien als een verlengstuk van het grote Rusland). Wanneer in deze 70 kilometer op één of andere manier onrust en onveiligheid komt, zijn de drie Baltische staten praktisch afgesloten van de rest van Europa.

De Litouwers putten moed uit de steunverklaringen van NAVO-bondgenoten. Op het centrale plein voor het raadhuis in Vilnius hield de Amerikaanse president Bush in november 2002 voor duizenden mensen een historische toespraak. Op een groot bord op de voorgevel van het gemeentehuis is een uitspraak van hem vereeuwigd: „Iedereen die Litouwen uitkiest als vijand, heeft ook van de Verenigde Staten van Amerika een vijand gemaakt.” Hoopvol klampen de Litouwers zich aan deze garantie vast. Maar gezien alle voorbereidingen op het ergste die de Litouwers treffen, is men er niet gerust op.