Het was de grootste massa-actie in Namibië sinds het land in 1990 onafhankelijk werd van Zuid-Afrika. Een actie ook die opmerkelijk rustig en gedisciplineerd verliep, maar die in potentie het zuidelijk Afrikaanse land op z’n kop kan zetten.

De teller staat op 35.000 deelnemers. Dat is een voorlopig cijfer, want het merendeel van de gemeenten heeft nog geen informatie over aantallen doorgegeven. Een eerdere landaanvraagactie, november vorig jaar, kreeg 14.000 paar handen op elkaar. Dat zijn grote aantallen in een land met slechts 2 miljoen inwoners.

De beweging is een krachtig signaal dat jonge Namibiërs (de meeste deelnemers zijn tussen de 20 en de 40 jaar) het niet meer pikken dat ze hun leven in een van de vele sloppenwijken rond de steden moeten slijten. Ontsnappen aan die wijken is momenteel vrijwel onmogelijk: het vergt een proces van soms meer dan tien jaar om een vergunning te krijgen om ergens anders een bestaan op te bouwen.

Bezetting

Een belangrijke aanjager van de acties is Job Amupanda. In november organiseerde hij een bezettingsactie in een elitewijk van de hoofdstad Windhoek. Hij maakte een stukje land ‘bouwrijp’ door struiken en gras te verwijderen. Amupanda, toen nog leider van de invloedrijke jongerenafdeling van de grootste politieke partij van Namibië Swapo, verloor direct zijn baan.

Het was slechts een symbolische actie, want twee dagen na zijn ‘bezetting’ verliet Amupanda zijn ‘erf’ weer. Op zijn Facebooksite plaatste Amupanda vervolgens een standaardaanvraagformulier voor een stukje grond. Hij deed daarbij de oproep het formulier massaal in te vullen en op 21 november in te leveren bij het stadhuis van Windhoek. Tot zijn eigen verrassing werd de actie een doorslaand succes.

Tot nu toe is de actie zonder incidenten verlopen. Maar dat kan veranderen. Amupanda heeft de lokale overheden in Namibië tot 31 juli dit jaar de tijd gegeven om positief te reageren op alle ingediende aanvragen. Als op 1 augustus de landeisers nog steeds hun zin niet hebben, dreigt Amupanda het recht in eigen hand te nemen. „In dat geval gaan wij zonder scrupules over tot bezetting van stukken land. Wij adviseren deelnemers dan ook om geld en materialen te sparen voor het bouwen van hun eigen huis. Wij zullen ons erf krijgen.”

Verdeeldheid

De actie heeft tot verdeeldheid binnen de partijtop van Swapo geleid. De nieuwe jeugdleider van de partij, Elijah Ngurare, moedigde op zijn Facebooksite mensen aan om het voorbeeld van zijn voorganger te volgen. „We willen allemaal land. Het is een legale actie, dus waarom niet?”

Secretaris-generaal Nangolo Mbumba van Swapo noemt de actie echter een „campagne om landloze mensen op te zetten tegen de regering en uiteindelijk tegen Swapo.” Partijleden die het formulier invullen zullen „daarvan de consequenties ondervinden”, dreigde hij.

De landperikelen zijn geen specifiek probleem van Namibië, maar spelen ook in buurlanden als Zuid-Afrika en Zimbabwe. Sinds de koloniale tijd zijn grote delen van het land in bezit van slechts enkele, voornamelijk blanke grootgrondbezitters. In Zimbabwe en Namibië had de onafhankelijkheidsstrijd alles te maken met landbezit. President Mugabe van Zimbabwe heeft –uiteindelijk– gekozen voor een harde lijn waarbij land wordt afgepakt van grootgrondbezitters.

In Namibië heeft de regering bepaald dat grootgrondbezitters die hun land willen verkopen, dat aan de regering moeten aanbieden. Die verkoopt het vervolgens tegen een zachte prijs weer door aan de oorspronkelijke bewoners.

Veel Namibiërs vinden echter dat deze aanpak veel te langzaam verloopt en klagen over corruptie. De boosheid van de landlozen richt zich dan ook veel meer tegen de eigen zwarte leiders dan tegen blanke grootgrondbezitters.