„De gemeente Rotterdam vindt het in een stad als Rotterdam, met zoveel mogelijkheden tot onderwijs, niet wenselijk dat ouders voor hun kinderen een beroep doen op vrijstelling. Op dit moment bereiden wij ons voor op nieuw beleid dat daartoe in het schooljaar 2015-2016 kan worden ingezet”, aldus een brief die Aart-Jan Dingemanse van de Stichting Christenen voor Onderwijsvrijheid deze week in de bus kreeg. En of hij vrijdagmiddag maar even met twee leerplichtambtenaren wilde komen praten.

„De gemeente heeft helemaal niets te vinden wat niet aansluit bij de geldende wetgeving, te weten de Leerplichtwet waarin deze mogelijkheid al 115 jaar is opgenomen”, reageert Dingemanse verontwaardigd. „De gemeente loopt vooruit op de landelijke regelgeving, waarvan helemaal nog niet duidelijk is hoe die eruit gaat zien. Dat is natuurlijk veel te gortig.

Ik ben ernstig geschrokken van dit bericht, omdat het ons ook persoonlijk aangaat. De gemeente Rotterdam treedt hier ver buiten de wettelijke kaders. En daarbij vindt de gemeente dus dat ouders die op basis van hun geloofsovertuiging een bepaalde keuze maken, deze mogelijkheid niet zouden mogen hebben. Dat is een mening die voor een bestuursorgaan dat belast is met het uitvoeren van wetgeving, veel te ver gaat.”

Die kaders zijn nog steeds dat ouders met een beroep op artikel 5, lid b, van de Leerplichtwet 1969 voor hun kind een volledige vrijstelling kunnen krijgen en ook niet voor vervangend onderwijs behoeven te zorgen.

Staatssecretaris Dekker vindt dat onwenselijk. De Tweede Kamer onderschreef afgelopen najaar dat betere controle nodig is, maar vond dat de bewindsman te hard van stapel loopt als hij de mogelijkheid tot thuisonderwijs wil afschaffen.

De staatssecretaris kondigde daarop onderzoek aan naar „de randvoorwaarden en kwaliteitseisen die we aan onderwijs op een andere locatie dan de school zouden moeten stellen.”

Dekker onderschrijft het advies van de Onderwijsraad om „ten minste eisen te stellen op het terrein van bevoegdheden, onderwijsinhoud, burgerschap en de doorlopende ontwikkeling van kinderen.”

Gemeentebesturen mogen daar niet op vooruitlopen, maar dat gebeurt wel, stelt Dingemanse. Kort voordat hij er zelf mee geconfronteerd werd, trok hij al bij deze krant aan de bel over de toenemende onverdraagzaamheid 
van gemeentebesturen richting van rechtswege vrijgestelde ouders.

De gemeente Eindhoven weigerde de vrijstelling van een gezin te erkennen en wil proces-verbaal opmaken omdat de ouders niet toegeven.

Ook in Doetinchem en in Werkendam deden zich incidenten voor „waarbij de leerplichtambtenaar overduidelijk de wettelijke kaders, die gegeven zijn om de burger te beschermen tegen overheidsinmenging, niet respecteert”, aldus een teleurgestelde Dingemanse.

Oproep voor verhoor

De gemeenten gaan veel te ver, zegt een andere medewerker van de Stichting Christenen voor Onderwijsvrijheid, Erna Stelma-de Jong. „Als ouders tijdig bij de gemeente melden dat ze gewetensbezwaren hebben tegen de richting van de bestaande scholen, hebben ze aan de wet voldaan. De leerplichtambtenaar moet dat in de computer zetten; een puur administratieve handeling. Het is zelfs niet nodig dat de gemeente antwoordt met een kennisgeving van ontvangst.”

Steeds meer gemeenten gaan echter verder, zegt Stelma. „Ze willen een gesprek om meer over de achtergronden te horen. In december hebben we veertig ouders ondervraagd en driekwart van hen had te maken met een gemeente die te ver ging. De leerplichtambtenaren doen alsof ze een beslissing moeten nemen, maar dat is niet zo. In Werkendam zijn de ouders uitgenodigd voor een gesprek, in Doetinchem werden ze opgeroepen voor verhoor omdat er proces-verbaal zou worden opgemaakt –ze wachten nu op een dagvaarding van het openbaar ministerie– en in Eindhoven is gedreigd met een rechtszitting.

In andere gemeenten wordt een lijst van onderzochte scholen geëist, of de leerplichtambtenaar legt –soms zelfs onaangekondigd– een huisbezoek af. Of hij stuurt een afschrift van de ontvangstbevestiging aan de onderwijsinspectie. Er zijn gemeenten waar nota bene een melding wordt gedaan bij Bureau Jeugdzorg, de Raad voor de Kinderbescherming of zelfs het Algemeen Meldpunt Kindermishandeling.

Al die gemeenten gaan hun boekje te buiten. Soms ligt de oorzaak in de ambtsinstructie van de leerplichtambtenaren. Het is overigens vreemd dat die door hun eigen branchevereniging is opgesteld.”

Christelijke achtergrond

Van de kinderen die thuisonderwijs volgen –hun aantal is snel gegroeid naar zo’n 470– heeft het merendeel een christelijke achtergrond. De Stichting Christenen voor Onderwijsvrijheid ziet het onderzoek dat de staatssecretaris laat uitvoeren met bezorgdheid tegemoet. Het strengere toezicht moet er niet toe leiden dat bepaalde onderwijsmethoden worden opgelegd, zegt Dingemanse.

Ook moet er niet per vak per leerjaar een voortgangsrapportage worden geëist: „Dat doorbreekt de dynamiek van thuisonderwijs volledig, waar het veel meer voor de hand ligt dat een kind eerst ruim de tijd neemt voor vak 1 en dan pas voor vak 2, zowel vanwege praktische redenen alsook omdat het lerend vermogen 100 procent samenhangt met de interesse van het kind in bepaalde stof.”

Politiek bezorgd over acties Maasstad

Redactie politiek

DEN HAAG. Politiek Den Haag is kritisch over het beleid van de gemeente Rotterdam om thuisonderwijs terug te dringen.

„In het algemeen geldt dat zolang de wet wet is, mensen zich eraan dienen te houden”, zo stelt een woordvoerder van het ministerie van Onderwijs. Omdat het departement niet meer weet van de specifieke Rotterdamse situatie, wil de woordvoerder er niet meer over zeggen.

ChristenUnie en SGP in de Tweede Kamer noemen de actie van de gemeente Rotterdam „voorbarig.”

Volgens ChristenUnie-Kamerlid Voordewind is het thuisonderwijs wettelijk verankerd en is het helemaal geen uitgemaakte zaak dat het zal verdwijnen: „Het is de ultieme consequentie van de vrijheid van onderwijs.”

Volgens zijn SGP-collega Bisschop gaat Rotterdam „buiten zijn boekje.” Ouders kunnen volgens hem volstaan met een melding dat ze vanwege richting­bezwaar hun kind niet naar school sturen: „Het voorsorteren op de afschaffing van thuisonderwijs is op z’n minst zeer voorbarig, zo niet intimiderend.”

CDA-Kamerlid Rog was vanmorgen niet bereikbaar.