In Nederland is tot nu toe veel te weinig bekend over hoe vaak vrouwenbesnijdenis voorkomt. Aanpak van het probleem door voorlichting en vervolging van daders heeft te gefragmenteerd plaats. Volgens onderzoekster Anke van der Kwaak van de Vrije Universiteit, medeauteur van het rapport ”Van verzwegen pijn naar stil verdriet”, valt er met name op het gebied van preventie nog veel te verbeteren. „De kennis onder migranten over vrouwenbesnijdenis is gering. Hier valt veel winst te behalen, onder meer door het voorlichten van imams en sleutelfiguren binnen de gemeenschappen waar vrouwenbesnijdenis voorkomt.”

Het rapport van de Vrije Universiteit werd vrijdag gepresenteerd op de internationale dag tegen vrouwenbesnijdenis. In sociëteit Felix Meritis in Amsterdam kwamen daarvoor betrokkenen uit Afrikaanse gemeenschappen, hulpverleners en politici bijeen. Volgens minister Verdonk van Vreemdelingenzaken en Integratie, die het rapport in ontvangst nam, komt het kabinet voor 1 april met een voorstel „om genitaliënverminking uit te bannen.” Ze deed echter een beroep op Afrikaanse gemeenschappen om ook zelf veranderingen in het denken over vrouwenbesnijdenis te doen plaatshebben.

Het is niet precies bekend hoeveel vrouwen in Nederland besneden worden. Ook is niet duidelijk hoeveel meisjes en vrouwen daarvoor jaarlijks, al dan niet vrijwillig, uitwijken naar het buitenland. Vrouwenbesnijdenis, het wegsnijden van de clitoris en de kleine schaamlippen en het vervolgens vrijwel dichtnaaien van de opening naar de vagina, is in Nederland strafbaar. Volgens de wet valt het onder een ernstige verminking van het menselijk lichaam. Daarop staat een gevangenisstraf van maximaal twaalf jaar. Het besnijden van vrouwen en meisjes, vaak op de leeftijd van ongeveer zes jaar, is in landen als Somalië, Soedan, Egypte en Eritrea een langgewortelde traditie. De praktijk heeft een geschiedenis die teruggaat naar de tijd van de farao’s. In veel Afrikaanse culturen wordt het als een eer gezien voor een meisje als ze besneden is.

De meningen verschillen over de manier waarop de Nederlandse overheid moet optreden tegen de verminking van vrouwelijke geslachtsdelen. Kamerlid Hirsi Ali (VVD) zei vrijdag „vurig te strijden” voor haar plan om alle vrouwen en meisjes uit de zogenaamde risicogroepen regelmatig te onderwerpen aan een lichamelijk onderzoek. Blijkt op een gegeven moment tussen twee controles dat het meisje besneden is, dan wordt justitie ingeschakeld. D66 steunt haar plan gedeeltelijk. Fractieleider Dittrich pleitte er vrijdag echter voor om alleen schoolgaande kinderen te onderzoeken. „Dit kan gewoon bij de schoolarts gebeuren. Als alle Nederlandse kinderen jaarlijks verplicht medisch onderzocht worden, voorkom je bovendien stigmatisering van bepaalde bevolkingsgroepen.” PvdA en CDA zijn hier geen voorstander van. „Laten we eerst naar preventieve maatregelen kijken”, aldus kamerlid Cörüz (CDA). „Je moet het denken over de besnijdenispraktijken aanpakken. Het is een probleem tussen de oren.”

CDA, VVD, D66 en PvdA zijn het er wel over eens dat het strafrecht moet worden aangepast. Alleen dan kunnen ook daders van vrouwenbesnijdenis worden vervolgd die niet permanent in Nederland wonen. Bovendien maakt dat de weg vrij voor de berechting van mensen die een besnijdenis buiten de landsgrenzen hebben laten uitvoeren.

Betrokkenen uit onder meer de Somalische gemeenschap bepleiten daarnaast een discussie over een meldplicht voor artsen wanneer zij constateren dat een vrouw of meisje recent besneden is. Er is daarentegen veel verzet tegen het verplicht stellen van controle door een arts. Een Somalische vader van drie dochters zei zich vrijdag daarvoor te schamen. „In de eerste plaats moet ik iets gaan uitleggen aan mijn dochters dat heel gevoelig ligt. Ten tweede voel ik me gewantrouwd als er zo’n strenge controle is op hoe mijn dochters behandeld worden.”