Diep geschokt, maar niet sterk verrast. Dan Rosenberg Asmussen, voorzitter van de Joodse gemeenschap in Kopenhagen, zegt dat er al geruime tijd contact bestond met de politie over de veiligheid. „We hebben de lokale autoriteiten en de politie gewaarschuwd voor aanslagen. Het aantal jihadisten in Denemarken is vrij groot en dat maakt ons bang, temeer omdat het erop lijkt dat ze ook de wapens en de training hebben om terreur uit te oefenen.”

De algehele waakzaamheid van de politie in Kopenhagen was na de aanslagen in Parijs weliswaar opgevoerd, maar aan het verzoek om politiebewaking bij de synagoge tijdens het familiefeest dat daar zaterdagavond in het bijgebouw werd gevierd, was desondanks niet voldaan.

De Deense Joden hebben het de laatste jaren door verbale en fysieke uitingen van geweld van de kant van jonge moslims niet gemakkelijker gekregen. „Jodenzwijn en zionistenzwijn”, zijn voorbeelden van de scheldwoorden die leden van de gemeenschap op straat naar hun hoofd krijgen.

De incidenten worden door de gemeenschap al enkele jaren nauwgezet opgetekend, zodat daarover verslag kon worden gedaan bij de politie. Niet bij iedereen is het begrip even groot. Een prominent politicus vond nog niet zo lang geleden dat Joden zich veiligheidshalve niet te veel als zodanig te kennen zouden moeten geven. Het dragen van een keppeltje zou achterwege moeten worden gelaten, want dat werkt provocatief, aldus de politicus.

Geassimileerd

Joden zijn intussen, afgezien van een enkel keppeltje, vaak nauwelijks herkenbaar aanwezig in de Deense samenleving, net zo min als in Nederland. Van ouds zijn zij in hoge mate geassimileerd.

Het Joodse kerkgenootschap, de Mozaïsche Geloofsgemeenschap in Denemarken, bestaat al meer dan 330 jaar: in 1684 kregen de Joden voor het eerst koninklijke toestemming om erediensten te houden. Zeker al 100 jaar daarvoor waren ze aanwezig in het land.

In de 17e en de 18e eeuw waren ze volop actief in de handel of oefenden een ambacht uit, maar volledige burgerrechten kregen ze desondanks pas in de 19e eeuw. Daarmee volgde de gelijkstelling met de overige burgerij. Dat neemt niet weg dat ze daarvoor binnen de eigen kring behoorlijk veel vrijheid hadden, met onder meer een eigen rechtspraak.

Meeleven

De Mozaïsche Geloofsgemeenschap, met haar in 1833 geopende synagoge in de binnenstad van Kopenhagen, stelt zich op als vertegenwoordiger van alle Joden in Denemarken, hoewel slechts een slordige 2400 van hen ook daadwerkelijk lid zijn. In de synagoge worden de erediensten gehouden volgens de orthodoxe regels, maar inhoudelijk probeert de gemeenschap plaats te bieden aan alle vormen van Joods geloof, ook aan Joden die zich alleen nog cultureel met dit volksdeel verbonden voelen. Het ledental staat onder druk, voornamelijk door vergrijzing. Niettemin hebben nog meer orthodoxe Joden zich (ook) apart georganiseerd. Zij houden hun eigen erediensten.

Bij de synagoge in Kopenhagen groeide de stapel door meelevende burgers neergelegde bloemen zondag en gisteren gestaag. Ook de niet-Joden in de hoofdstad blijken duidelijk diep geschokt en willen daar uiting aan geven. Vele tienduizenden burgers namen gisteravond in Kopenhagen en andere steden deel aan protest- en herdenkingsmanifestaties.

De Joodse gemeenschap is vastbesloten zich niet te laten intimideren. „We zijn er trots op om Deense Joden te zijn en we zullen het Joodse leven voortzetten”, liet rabbijn Jair Melchior gisteren weten.