Inderhaast deed Koole daarop een verklaring uitgaan om zijn standpunt te verduidelijken. De PvdA-voorzitter wenst daarin „nadrukkelijk op te merken” dat hij „op generlei wijze” lokale bestuurders heeft opgeroepen tot burgerlijke ongehoorzaamheid of tot het niet uitvoeren van rijksbeleid.

Koole reageert daarmee op de felle kritiek van onder anderen CDA-fractievoorzitter Verhagen, die woensdag zei dat de oproep van Koole aan zijn partijgenoten „alle perken te buiten gaat” en neigt naar „bestuurlijke ongehoorzaamheid.”

Verhagens kritiek werd gedeeld door minister Verdonk en de regeringspartijen VVD en D66. Zij vinden dat hij bestuurders oproept tot burgerlijke ongehoorzaamheid door zich te verzetten tegen het asielbeleid van Verdonk. „De PvdA gaat hiermee haar boekje een beetje te buiten”, aldus Verdonk.

De SGP vindt dat de voorzitter van een partij die „zelf verantwoordelijk is voor twaalf jaar slap beleid, beter moet weten.” De oproep van Koole is „een schrijnend geval”, meent de SGP. „Hier worden uitgeprocedeerde asielzoekers geëxploiteerd voor partijpolitiek.”

De commotie ontstond nadat Koole de burgemeesters en de wethouders van zijn partij in een brief had aangemoedigd het verzet tegen Verdonks besluit om 26.000 uitgeprocedeerde asielzoekers uit te zetten, te ondersteunen door „in uw eigen gemeente activiteiten te ontplooien om de inhumane effecten van dit besluit aan de kaak te stellen.”

Net als de PvdA-Tweede-Kamerfractie vindt Koole het pardon van Verdonk voor ruim 2300 asielzoekers „te krap bemeten.” Daarnaast meent hij dat het aantal van 220 zogeheten schrijnende gevallen „onbegrijpelijk laag” is. „De zorgvuldigheid ontbreekt in dit beleid”, aldus Koole. „Problemen worden niet opgelost, maar afgewenteld op de betrokkenen en lokale bestuurders.” De PvdA in de Tweede Kamer steunt haar partijvoorzitter.

Koole vindt dat hij geen schuld heeft aan het onbegrip over zijn brief. De PvdA-voorzitter zegt dat hij slechts heeft willen wijzen op het dilemma waar lokale bestuurders tegenaan lopen. Aan de ene kant moeten ze het uitzettingsbeleid uitvoeren, maar aan de andere kant moeten ze de openbare orde en de leefbaarheid in hun gemeenten bewaren, aldus Koole. „Ik heb begrip gevraagd voor deze spanning.”

Zijn oproep tot verzet „was bedoeld om zo veel mogelijk informatie te verzamelen met behulp van PvdA-burgemeesters en -wethouders over concrete situaties, waardoor de inhumane effecten van Verdonks beleid duidelijk worden en concrete mensen achter de cijfers zichtbaar worden.” Dat is, verweert Koole zich, „iets anders dan een oproep tot het niet-uitvoeren van een eenmaal democratisch vastgesteld beleid.”

De burgemeesters in de provincie Groningen hebben de oproep van Koole niet nodig, aldus PvdA-burgemeester Wallage van de stad Groningen. Ze hebben al eerder bepaald dat zij niet zullen meewerken aan het uitzetten van uitgeprocedeerden zolang er geen goede opvang voor hen is.

PvdA-wethouder H. Egberts van Sociale Zaken in Zaanstad is „niet gelukkig” met de oproep van Koole. Hij onderschrijft de intentie van de brief, maar had liever gezien dat iemand anders hem had verstuurd. Nu trekt Koole de problematiek in de partijpolitieke sfeer, vreest Egberts, en dat komt de samenwerking met coalitiegenoten CDA en VVD in zijn gemeente niet ten goede.