De teller van het aantal gestroopte neushoorns in Zuid-Afrika stond op 10 december op 1116, iets meer dan 3 per dag. Als die trend heeft doorgezet, komt het totaalaantal vermoorde neushoorns dit jaar uit op 1185 exemplaren. In 2013 werden in totaal 1004 neushoorns gedood. Ook dat was een record.

Ook buurland Namibië is dit jaar opgeschrikt door een toename van de stroperij op neushoorns. De 
afgelopen jaren kwam het eigenlijk nooit voor dat de enorme dieren in de uitgestrekte savanne­gebieden van Namibië werden gedood. Afgelopen jaar sloegen stropers echter zo’n 25 keer toe. Ook het aantal olifanten dat door stropers in Namibië wordt gedood, stijgt.

De regering van Namibië neemt keiharde maatregelen. Alle naar schatting 1750 in Namibië in het wild levende neushoorns worden preventief onthoornd. Dat is een kostbare en omvangrijke operatie, die in oktober van start is gegaan en begin volgend jaar moet zijn afgerond.

Eveneens vanaf begin 2015 is een speciale elite-eenheid operationeel die is samengesteld uit eenheden van leger, politie en geheime dienst. De elite-eenheid gaat niet alleen stropers te lijf, maar moet ook organisaties ontmantelen die de stropers betalen en de hoorns van neushoorns en slagtanden van olifanten naar China en Vietnam smokkelen.

Maar Namibië overweegt nog iets anders. Naast het onthoornen is de regering van plan op grote schaal drones en helikopters in te zetten. De gebieden waar neushoorns en olifanten leven, zijn enorm uitgestrekt en nauwelijks te overzien met uitsluitend grondtroepen.

Ook onthoornen blijkt echter niet voldoende. Op 21 december werden de kadavers gevonden van een neushoornkoe met haar kalfje. Het dier, een zeldzame zwarte neushoorn, was kort daarvoor onthoornd. De stropers hadden echter het laatste restje hoorn tot diep in de kop uitgesneden. Ook de kleine stompjes van het jonge kalfje waren losgesneden.

Overspoelen

Vanuit onverwachte hoek, de biochemie, gloort er hoop. Het Amerikaanse biochemische bedrijf Cerato­tech zegt de oplossing tegen stroperij te hebben: produceer hoorns uit stamcellen van neushoorns en overspoel daarmee de markt. De Amerikaanse biochemist Garrett Vygantas is de oprichter van Ceratotech. Hij kreeg in 2012 een inval: als ik op grote schaal hoorns van neushoorns kan produceren, kan ik de markten in China en Vietnam overspoelen met poeder van echte hoorns. Dan gaat de prijs zover omlaag dat het voor stropers en de syndicaten die daarachter schuilgaan niet meer zinvol is om de in het wild levende dieren te stropen. Bovendien heb ik dan een goed­lopend product in handen, waarmee ik goud kan verdienen.

Inmiddels heeft Vygantas patent aangevraagd op een methode om volwassen huidcellen van een neushoorn te herprogrammeren tot embryonale stamcellen, waarmee in theorie alle lichaamsonderdelen van een neushoorn kunstmatig kunnen worden geproduceerd. Dus ook de gewilde hoorns.

Vygantas en zijn wetenschappers zijn inmiddels zover dat ze keratinocyten kunnen maken, cellen die de grondstof keratine produceren, waar hoorns van neushoorns grotendeels uit bestaan. Op dit moment proberen ze de keratinocyten zich zo te laten vermenigvuldigen dat ze groeien in de vorm van een echte hoorn. Uiteindelijk moet de kunstmatige neushoorn niet te onderscheiden zijn van een hoorn op de bovenlip van een neushoorn.

Vygantas onderzoekt ook moge­lijkheden om andere onderdelen van met uitsterven bedreigde diersoorten om te zetten in kunstmatig gefabriceerde producten. Volgens hem moet het mogelijk zijn om zelfs slagtanden, haaienvinnen en tijgerpenissen te produceren.