Historici kijken uit naar Openbaarheidsdag
DEN HAAG (ANP). Onderzoeksjournalisten en geschiedkundigen duiken dinsdag 6 januari het Nationaal Archief in om verborgen nieuwsfeiten te achterhalen uit de jaren 1939, 1964 en 1989. Op die dag vervalt de geheimhouding van een deel van de overheidsarchieven uit die jaren.
Nieuwe feiten over het fraudebestendige paspoort en de houding van de Nederlandse regering tijdens de val van de Muur (1989) komen dan mogelijk aan het licht. Ook de geheime archieven uit het jaar voor de Tweede Wereldoorlog worden blijkens een opgave van het Nationaal Archief publiek.
Volgens het archief liet koningin Wilhelmina zich in 1939 niet onbetuigd en waarschuwde ze voor de herbewapening in Europa, zo leren geheime stukken uit het Kabinet van de Koningin.
De eerste dinsdag van het nieuwe jaar is volgens vast gebruik de eerste mogelijkheid om geheime stukken in te zien die op basis van de Archiefwet 25, 50 of 75 jaar geheim moeten blijven. Op Openbaarheidsdag komen 4100 geheime dossiers beschikbaar, onder meer van ministeries. Zo wordt het geheime archief publiek van Joseph Luns, voormalig minister van Buitenlandse Zaken (1956-1971).
De Archiefwet 1995 bepaalt dat archieven van de overheid na twintig jaar worden overgedragen aan het archief. Ruim 95 procent van die stukken is meteen in te zien. Circa 5 procent blijft voor perioden van 25, 50 of 75 geheim. Dat is om de privacy van nog levende personen of het landsbelang te beschermen.
Volgens het Nationaal Archief zijn het meestal onderzoeksjournalisten die op Openbaarheidsdag de stukken komen raadplegen. Er worden immers geheime stukken geopenbaard over de nasleep van het fraudebestendige paspoort (1989). Dat leidde tot het aftreden van minister van Defensie Wim van Eekelen en staatssecretaris van Buitenlandse Zaken René van der Linden.
„Er zitten altijd wel een paar pareltjes van nieuwsfeiten bij”, zegt Jacqueline van Walbeek van het Nationaal Archief. De belangstelling uit journalistieke kring wordt volgens haar ook steeds breder. Zij verwijst bijvoorbeeld naar de belangstelling van RTL Boulevard voor de geboortekaartjes en gelukwensen bij de geboorte van prinses Beatrix in 1938, die vorig jaar na 75 jaar openbaar werden.