Ze moeten komend najaar voor de rechter verschijnen. Strafzaken tegen vijf andere verdachte ambtenaren zijn geseponeerd wegens gebrek aan bewijs.

Daarmee heeft justitie na bijna twee jaar het onderzoek afgerond naar verboden prijsafspraken en ander gesjoemel tussen bouwbedrijven en overheidsdienaren. Eind vorig jaar besloot het OM al vier bouwbedrijven en twaalf van hun medewerkers te vervolgen voor hun rol in de fraude.

Het OM concentreerde zich in zijn onderzoek op acht (wegen)bouwprojecten. Het liet zich leiden door de boekhouding van ex-directeur A. Bos van de Groningse aannemer Koop Tjuchem, die in november 2001 aan het licht kwam. Bos hield per project bij welk bedrijf hoeveel opstreek. Ook had hij een lijstje van ambtenaren die zich door bouwers lieten „fêteren en smeren” en in ruil daarvoor allerhande diensten verrichtten.

Volgens Bos profiteerden zeker vijftig ambtenaren van gulle giften van aannemers. „Hoogst onwaarschijnlijk”, zei de toenmalige hoogste baas van het ministerie van Verkeer en Waterstaat, R. Pans. Maar deze secretaris-generaal sloot niet uit dat corruptie op grote schaal kon voorkomen. De vervolging door het OM laat zien dat de corruptie niet beperkt bleef tot rijksambtenaren: de gemeenteambtenaar uit Hoorn, de inmiddels op non-actief staande directeur gemeentewerken daar en de inmiddels bij de provincie vertrokken Zuid-Hollandse ambtenaar zijn daarvan het bewijs.

Rijkswaterstaat houdt voor zich welke functies de vijf bekleedden. Ook op het feit dat het OM vooral rond corruptie bij deze dienst harde bewijzen meent te hebben, wil een woordvoerster niet ingaan. Ook de provincie geeft geen nadere details, behalve dat de betrokkene eind 2002 ontslag heeft genomen. Alleen Hoorn duidt bij monde van burgemeester G. van Veldhuizen aan om wie het gaat. Hoorn heeft dan ook op eigen initiatief de geruchten laten onderzoeken dat zijn directeur een auto plus caravan had geaccepteerd van de Groningse aannemer Koop. Dat onderzoeksrapport heeft de gemeente doorgespeeld aan justitie.

Justitie heeft uit een serie van verdenkingen acht projecten uitgekozen, omdat de bewijsvoering daarvan hard te krijgen was. Rond die projecten stonden namen van ambtenaren genoteerd en hebben aannemers ook namen van ambtenaren genoemd.

Rijkswaterstaat is grossier in grote en dure projecten waar omheen de afgelopen jaren veel aan uiteenlopende strijkstokken is blijven hangen. Uit al die verdenkingen moest het OM noodgedwongen een selectie maken. Dat leverde stapels dossiers op, voor een belangrijk deel verzameld tijdens invallen in maart 2002 bij bouwbedrijven, werknemers daarvan en bij enkele ambtenaren thuis. Ze zouden mee hebben geholpen prijzen op te drijven, concurrenten in te lichten over geboden aanneemsommen of over te vergeven projecten, alles tegen betaling in geld, goederen of diensten. Bos vertelde tijdens zijn verhoor door de parlementaire enquêtecommissie dat hij zelf, net als collega’s van andere bouwbedrijven, ambtenaren meenam naar clubs of dure cadeaus uitdeelde.