De Dordtse predikant begint zijn boek ”Ik heb geen mens” niet met het opsommen van negatieve gevolgen van of cijfers over eenzaamheid. Hij steekt in met heilzame aspecten. „Eenzaamheid gevuld met stilte is onmisbaar met het oog op het gebed en de begeerde ontmoeting met God.” De levenspraktijk van de Heere Jezus en Bijbelheiligen is daarvan het bewijs. Dergelijke Bijbelse noties blijven niet beperkt tot het eerste hoofdstuk, maar doortrekken het hele boek.

Ds. Belder citeert veelvuldig uit werk van anderen, wat zijn relaas levendig maakt. Hij gebruikt onder andere teksten van de theologen Okke Jager en Dietrich Bonhoeffer, de predikanten Van Lodensteijn en Brakel, schrijfster Brigitte Raskin, de filosoof Martin Buber en van iemand als ds. Gabe van Duinen. Laatstgenoemde schreef: „De mens die met God breekt, is zonder God. En dát is de eigenlijke kern der eenzaamheid.”

Veel mensen maken geen tijd vrij voor meditatie – rusteloos bewegen ze zich door de tijd. Totdat God hen apart neemt en ze eigendom van Christus worden. Van de Zoon van God, Die eenzaam werd als geen ander. „Onze existentiële eenzaamheid neemt door het geloof in Hem een einde.” Christus zorgt er ook voor dat mensen naasten krijgen. Niet voor niets wordt de kerk als een gemeenschap getypeerd.

Eenzaamheid en alleen zijn zijn geen synoniemen van elkaar, stelt de predikant verderop in het boek. „Eenzaamheid werkt verstikkend en deprimerend”, terwijl het alleen zijn „onmisbaar is in onze verhouding met God.” De auteur schetst ook grote gevaren van eenzaamheid. De zonde wil met de mens alleen zijn, bijvoorbeeld wanneer hij naar porno kijkt. We moeten daarom beproeven of eenzaamheid uit God is.

Ook mensen die velen om zich heen hebben, kunnen zich eenzaam voelen. Dit is het geval wanneer dergelijke contacten van nul of geringe waarde zijn. Daarnaast kunnen opvoeding en karakter een rol spelen bij het ontstaan en in stand houden van eenzaamheid.

Als één ding in deze uitgave duidelijk wordt, is het wel dat het begrip een breed terrein beslaat. Ds. Belder zegt dat hij zich binnen de beschikbare ruimte moet beperken tot een helikopterview boven een omvangrijk gebied.

Wie in een helikopter vliegt, krijgt geen tijd om lang stil te staan bij wat hij ziet. Dit kenmerkt ”Ik heb geen mens”. De auteur stelt talrijke en zinvolle aspecten rond eenzaamheid aan de orde, zonder daar in veel gevallen diep op in te (kunnen) gaan. Dat geeft iets onbevredigends. Zeker bij het aanstippen van grote onderwerpen zoals het huwelijk, homoseksualiteit, sociale media, (seks)verslaving, seksueel misbruik en pesten.

Het bovenstaande geldt niet voor de uitwerking van de betekenis van het eenzaam zijn voor Gods aangezicht. Ds. Belder zegt hier bewust ruimer aandacht aan te besteden.

Eenzaamheid grijpt vaak zijn kansen bij moeilijke momenten in het leven, bijvoorbeeld in tijden van ziekte en rouw. Meeleven met zieken, zwakken en lijdenden behoort tot de navolging van Christus, betoogt de predikant. „We hoeven niet de hele wereld op de schouders te nemen, maar laten we beginnen in onze omgeving. Het minste is meeleven in ons gebed.”

Boekgegevens

Ik heb geen mens. Over eenzaamheid, ds. J. Belder; uitg. De Banier, Apeldoorn, 2014; ISBN 978 94 627 8026 2; 96 blz.; € 9,95.