Het was best even wennen. Prinses Margriet bekent het meteen. Maandagavond zendt de TROS een reportage uit over haar bezoek aan Ghana. Dat betekende deze zomer drie dagen lang een cameraploeg om haar heen, en dat was niet makkelijk. „Je moet op je woorden passen”, zegt prinses Margriet. Wat dat betreft was het voor de zanger Jan Smit, haar reisgenoot naar het kinderdorp, gemakkelijker. Hij voelt zich als een vis in het water met camera’s om zich heen.

Prinses Margriet is daarentegen eerder cameraschuw, maar daarvan is in het programma niets te merken. „Het ijs was meteen de eerste avond gebroken”, vertelt de prinses over haar eerste kennismaking met Smit, die al vijftien jaar ambassadeur is van SOS Kinderdorpen. „Hij is heel betrokken. Echt met hart en ziel”, aldus prinses Margriet.

Zelf is de prinses dit jaar precies dertig jaar beschermvrouw van de Nederlandse tak van het oorspronkelijk in Oostenrijk ontstane SOS Kinderdorpen. „Het begin was wat moeilijk. In Nederland zijn geen kinderdorpen en dus ben ik in Oostenrijk gaan kijken. Daar kreeg ik het idee: hier kan ik wat mee, ook in combinatie met mijn werk voor het Rode Kruis.”

De prinses past bezoeken aan kinderdorpen in tijdens haar buitenlandse reizen, zoals toen ze in China was voor de Paralympische Spelen. „Dan kijken we van tevoren of er een kinderdorp in de buurt is en ga ik daar naartoe.”

Families

De prinses heeft SOS Kinderdorpen zien groeien en met de tijd mee zien gaan. Zo worden nu ook families in de omgeving van de kinderdorpen geholpen met speciale „versterkingsprogramma’s.”

Er zijn bijeenkomsten over gezond leven, voeding en scholing van kinderen. Op die manier kunnen die gezinnen zich net redden, waardoor ook de kinderen een dak boven hun hoofd houden, hoe schamel ook. „Ik heb veel sympathie voor deze organisatie omdat zij heel bewust kinderen die anders kansloos zouden zijn, een kans geeft. Ze bieden hun een thuis, familie, onderwijs en medische verzorging en helpen bij een vervolgopleiding.”

De reis naar Ghana is de langste die de prinses voor SOS Kinderdorpen heeft ondernomen. Dat had voordelen, merkte prinses Margriet. „Er was meer tijd om gesprekken te voeren. De kinderen komen los omdat je er langer bent, je hebt daardoor beter contact met hen.”

„Het was wel heel pittig”, vertelt prinses Margriet. „Het was heel erg warm. Jan had daar niet zo’n last van. We waren vanaf ’s ochtends vroeg in touw.”

De prinses en Smit hadden deels ook eigen bezigheden. Smit studeerde met de kinderen een lied in en ging met ze voetballen. Samen kwamen ze over de vloer in het huis van Esther, een strenge maar warme ”SOS-moeder”. In gesprek met de kinderen vertelde prinses Margriet over waar ze woonde en liet foto’s zien van haar gezin. „Ik woon niet in een paleis, maar misschien wel in een wat groter huis”, gaf ze als toelichting.

De prinses en Smit staken ook een handje uit in het huishouden. Margriet hing de was op en hielp in de keuken. „Ik had zo’n bot mes gekregen. Heel gevaarlijk. Voor je het weet snijd je in je vinger”, herinnert ze zich met een glimlach.

Pijn

De kinderen waren niet altijd vrolijk en de gesprekken hadden vaak ook een sombere, sobere ondertoon. „Veel kinderen hebben hun ouders zien sterven. Heel verdrietig allemaal”, zegt prinses Margriet, die tijdens haar verblijf in de vreugde én de pijn deelde.

Zij steekt haar bewondering voor de moeders niet onder stoelen of banken. „Het zijn vaak vrouwen die al een eigen gezin hebben”, weet de prinses. Ze hebben in het kinderdorp een huis met tien kinderen van verschillende leeftijden, kinderen die een moeilijke of traumatische jeugd hebben gehad.

Dankbaar

In Ghana ging de prinses ook buiten het kinderdorp op stap. Het verschil tussen het aangeharkte dorp en het stadje is schrijnend. „Wat een contrast als je ziet waar ze vandaan komen. Vier muren en een dak van golfplaat”, stelde Margriet vast. Maar ze zag ook dat de extra hulp die nu de families in de gemeenschap wordt gegeven, zoals een oven waarmee een vrouw een bakkerij kan opzetten, nut heeft.

De reis drukte de prinses weer eens met de neus op de feiten. „Ik heb tegen mijn eigen kinderen altijd gezegd dat ze dankbaar moeten zijn dat ze in Nederland zijn geboren. Onze kinderen hebben zo veel geluk gehad. Het is maar net waar je wieg heeft gestaan”, zegt Margriet, die ook na dertig jaar doorgaat met haar werkzaamheden. Niet alleen voor SOS Kinderdorpen. „Ik ben bij heel veel dingen betrokken en ik zie niet in waarom ik dat zou loslaten. Ik wil proberen me nuttig te blijven maken.”

SOS Kinderdorpen

SOS Kinderdorpen werd in 1949 opgericht door de Oostenrijker Hermann Gmeiner. Het eerste dorp, in Tirol, was oorspronkelijk een opvangplaats voor oorlogswezen. Nu zorgt SOS Kinderdorpen wereldwijd voor de opvang van 82.300 verweesde en verwaarloosde kinderen in 545 kinderdorpen in 134 gebieden. Prinses Margriet is beschermvrouw van de Nederlandse tak. Die tak financiert vijftien van de kinderdorpen die de organisatie heeft.