Het Bijbels Museum, een statig opvanghuis voor oude Bijbels
AMSTERDAM. Een huwelijksbijbel, een Bijbel met een gouden slotje, concordanties, Bijbelcommentaren; sinds het Bijbels Museum in Amsterdam half oktober aangaf een „opvanghuis voor oude Bijbels” te willen zijn, krijgt het de bijzonderste exemplaren binnen. En het deelt deze ook weer uit.
„Het succes heeft ons ingehaald”, vertelt Judikje Kiers, directeur van het Bijbels Museum en van het museum Ons’ Lieve Heer op Solder. In het souterrain van het museum aan de Amsterdamse Herengracht, met het uitzicht op de tuin met een moerbeiboom en andere Bijbelse planten, legt Kiers uit hoe de actie begonnen is.
„We krijgen al jaren vragen als: Doen jullie iets met oude Bijbels? Heb je er wat aan? Tot voor kort moesten we nee verkopen, totdat we op het idee kwamen een soort opvanghuis te worden voor oude Bijbels.”
Een opvanghuis?
„Ja. Veel mensen weten niet goed raad met oude Bijbels en zoeken een goed huis voor hun Bijbel. Wij zijn het Bijbels Museum, én we zijn een huis. Een mooi oud grachtenpand, dat ook huiselijk moet aanvoelen. We plaatsen zo min mogelijk achter glas en leggen her en der ook binnengekomen Bijbels neer om in te zien. Een Bijbel is een gebruiksvoorwerp en heeft tegelijk een grote waarde. Die waarde wordt alleen maar groter als hij al eerder voor iemand iets betekent heeft.”
Hoeveel Bijbels heeft u binnengekregen?
„Met alle concordanties en Bijbelcommentaren erbij zeker 200. Het is een flinke boekenkast vol. Het afgelopen jaar hebben we een flinke verbouwing achter de rug. De bovenste verdieping van ons pand, waar vroeger de kantoren waren, is ingericht als zogeheten Bijbelzaal. Daar richten we stap voor stap aan de hand van zeventig thema’s uit de Bijbel een interactieve overzichtstentoonstelling in. Het lijkt me mooi om hier een nog te ontwerpen grote boekenkast neer te zetten waar mensen hun oude Bijbel kunnen achterlaten of er een kunnen meenemen.”
Hoe gaat dat in zijn werk?
„Iedereen mag een Bijbel komen brengen, en iedereen mag er een meenemen als hij daarvoor een goede reden heeft. Degene die een exemplaar brengt, vult een briefje in met daarop informatie over de Bijbel en zijn eigenaars. Soms brengt dit emoties met zich mee, dan helpen we erbij.
Degene die een Bijbel mee wil nemen, moet op dat briefje aangeven waarom hij kiest voor dit exemplaar. Zo was er pas een moeder die een kinderbijbel meenam omdat ze vond dat haar kinderen die verhalen moeten kennen.”
Welke verhaal heeft u het meest geraakt?
„Ik moet denken aan een mevrouw die hier de trouwbijbel van haar ouders kwam brengen. Jarenlang hebben zij er aan tafel uit gelezen. Zelf gebruikte ze hem niet meer en ze dacht er goed aan te doen om de Bijbel hier een tweede kans te geven. Zoiets is iets heel persoonlijks. De vrouw gaf daarbij ook aan dat ze dacht dat haar ouders dit een heel goede bestemming gevonden zouden hebben. Dat raakt me.
Pas was er iemand met een doos boeken van een onlangs overleden pastoor. Hij had van de pastoor de opdracht gekregen goed voor zijn boeken te zorgen. Onze oproep was voor hem een uitkomst.”
Gouden slotje
Een heel bijzonder exemplaar is de Bijbel met het gouden slotje. „Die hebben we even apart gelegd. Niet om hem achter glas te leggen, maar omdat we nog niet goed weten hoe deze Bijbel het beste tot zijn recht komt. De geefster was zich ervan bewust dat haar exemplaar kostbaar was, maar het maakte haar niet uit.
Er zijn zo veel verhalen bij de Bijbels. Hier: „Gekregen van mijn vriend, kort voor zijn overlijden.””
Hoelang gaat het museum door met Bijbels inzamelen?
„Voorlopig hebben we geen einddatum gesteld. Bijbels zijn hier op ieder moment welkom. We willen in de toekomst wel bepaalde inzamelmomenten gaan beleggen, omdat we merken dat mensen er behoefte aan hebben hun verhaal te doen. Er zijn dan ook vrijwilligers in de zaal aanwezig die kunnen helpen bij het opschrijven of die hen simpelweg kunnen aanhoren.”
Zijn er al veel Bijbels meegenomen?
„Zeker. Een exact aantal heb ik niet, maar ik denk dat er wel enkele tientallen zijn meegenomen. We willen daarvan nog een logboek gaan invullen, om het overzicht te bewaren. Het zit bij ouderen niet zo in de genen om zomaar iets mee te nemen. Dat moeten we nog iets duidelijker aangeven, bijvoorbeeld door zo’n kast waar ik het net over had. Bij jongeren merk je dat het al meer gebruikelijk is om te ruilen. Op onze website bijbelsmuseum.nl staan een paar leuke filmpjes met reacties. Jongeren zijn bewuster in hun koopgedrag, kijk maar naar alle ruilsites die er op internet zijn. Wij willen bij die cultuur aansluiten.”
Bijbels Museum in grachtenpand
Het Bijbels Museum, gevestigd aan Herengracht 366 in Amsterdam, wil bezoekers kennis laten maken met de Bijbel. Jaarlijks komen er zo’n 40.000 bezoekers naar het monumentale pand, waaronder veel schoolklassen en catechisatiegroepen. Voor hen is een speciale tentoonstelling ontworpen waarin dieper wordt ingegaan op de christelijke feesten. Behalve Bijbels zijn er ook andere bijzondere voorwerpen te zien in het museum, zoals de vernielde paneeldeur van de consistorie van de Nieuwe Kerk in Amsterdam, die Abraham Kuyper op 6 januari 1886 intrapte om zich toegang te verschaffen tot de kerk. De kraak slaagde en Kuyper en de zijnen zouden de bezetting een jaar lang volhouden.
